Side Apollon, Athena tapınakları kutsal alanı ve Bizans bazilikaları, koruma yaklaşımı ve tarihi çevre değerlendirmesi

Abstract

Side'nin tarihsel gelişim sürecine tanıklık eden birçok yapı zamana direnerek günümüze kadar gelmiştir. Bu yapı ve Anıtların gelecekte de en az bugünkü kadar iyi ve sağlam olarak görebilmek için en kısa sürede restorasyon ilkeleri doğrultusunda koruma önlemleri alınmalı ve sağlamlaştırmalara gidilmelidir.Side'de 1960 yıllarda başlayan restorasyon çalışmaları tek yapı ölçeğinde veya yapı grupları olarak ele alınmıştır. Uzun zaman atıl vaziyette kalan Tapınaklar bölgesi 1991 de tamamlanan Apollon Tapınağı anastylosis projesi ile tekrar Antik kentin eski görkemli günlerini yansıtmıştır.Burada birbiri içerisine geçmiş olan Roma Tapınağı ile Bizans Bazilikası bu alanın kutsallığının sürdürülebilirliğini ve önemini vurgulamaktadır. Kendinden önceki anıtın izlerini takip ederek ve kendinden sonrakini de besleyerek tarihsel gelişimini tamamlayan anıtlar, etüt edilerek gerekli araştırmalar ve belgelemelerden sonra yapıya en az müdahale yöntemi ile sağlamlaştırma-konservasyon-restorasyon yapılarak koruma altına alınmalıdır. Bu belgelemeler neticesinde oluşturulan restitüsyon önerileri, anıtların gerçek boyut ve mimarileri, tarihsel çevreleri ile birlikte doğru algılanmalarını sağlayacaktır.Apollon Tapınağında yapılan Anastylosis projesi kapsamında yapılan uygulamalar, geçen zaman içerisinde görülen bozulmalar ve yıpranmalar tekrar etüd edilerek, eksikleri uygun görülen projeye dayanarak biraz daha tamamlana bilinir ve Athena Tapınağında da buna benzer bir kesit uygulaması önerilerek, anıtların kendi dönemlerindeki gibi birlikte algılanması düşünülebilinir.Bazilikalarda az müdahale yöntemi ile, sadece gerekli ve tehlike arz eden alanlarda Martyrion da ise, kubbede ve yan duvarlarda hem görsel hem de statik kaygıyı hafifletmek için tamamlamalar önerilmiştir.Tüm bu çalışmalarda mevcut malzeme etüt edilerek ve analizlerden elde edilen bilgiler değerlendirilerek malzeme seçimi önerilmekte son zamanlarda yapılan müdahaleler ve değişiklikler taranarak uygun olmayanların ayıklanması tavsiye edilmektedir.Yapıtlar kendi dönemi mimarilerinden kesitler sunarken hiç biri diğerine baskın gelmeden kutsal alanın tarihsel gelişiminden, yapıların bu süreç içerisindeki ilişkileri ve bağımlılıklarında sergilenmektedir. Günümüz koşullarında yoğun kullanım göz önüne alınarak koruma altına alınması ve çevredeki yeni yapılaşmalar ve diğer Anıtlarla olan ilişkilerin tekrar düzenlenmesi ve bir yönetim planı oluşturularak gelecekte yapılması gereken periyodik bakımlarında kapsaması önerilmiştir.