Joint ventures and their applications in Turkish construction sector

Abstract

ÖZETUluslar arası alanda uygulama örnekleri daha önceki yıllara dayanan JointVenture'ların ülkemizdeki uygulamaları son dönemlerde yaygınlaşmaya başlamıştır.Joint Venture ile ilgili literatür dikkate alındığında, oldukça kısıtlı incelenmiş olan bukonu hakkında fazla bir kaynağa da rastlanamamaktadır.Yapılan çalışma genel hatları itibariyle, Türkiye'de yeni yaygınlaşmaya başlamış veaz işlenmiş olan joint venture konusunu, ulusal ve uluslar arası boyutta tümuygulama alanları ile ilgili genel anlamda inceledikten sonra, özellikle inşaatsektöründeki uygulama örnekleri ele alınarak, dünyadaki gelişmeler ile birlikteülkemizdeki uygulamalar, uygulamalarda karşılaşılan güçlükler ve sorunları ortayakoymak ve çözümü için önerilerde bulunmakla ilgili değerlendirmelerikapsamaktadır.Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölüm olan giriş bölümünde, ortaklıklar ile ilgili genel bir değerlendirmeyapılmıştır. Özellikle inşaat sektöründe, firmaları ortaklık kurmaya yönlendiren,projenin kapsamında özel teknik isteyen işlerin olması, proje hacminin tek şirket içinbüyük olması, işverenin ihaleye giriş şartı olarak ortaklık şartının öne sürmesi, diğerfirmalara karşı rekabet gücünün artırılması ve finansman yetersizliği, risk paylaşımı,teknoloji transferi, işin yapılacağı ülkede yeterlilik alınması, firma ilişkileri gibisebepler ayrıntılı olarak incelenmiştir. Daha sonra ortaklar arasındaki ilişkilerinniteliğine değinilmiştir. Giriş bölümünde son olarak, çalışmanın amacı ortayakonmuş ve bu amaca yönelik yapılan çalışmada izlenen yöntem belirtilmiştir.İkinci bölümde, ulusal ve uluslar arası boyutuyla, hemen hemen tüm uygulamaalanları göz önünde bulundurularak, joint venture'lar incelenmiştir. Joint ventureanlaşmaları ile ilgili, hemen her ülke mevzuatında farklı tanımlar ilekarşılaşılmaktadır. Joint venture'ın tanımlanması konusunda, ülkemizdeki modeleen uygun tanımlamayı ortaya koyabilmek için dünya literatürü incelenmiş ve örnekVtanımlar ortaya konmuştur. Ardından joint venture'ların kurulmasındaki amaçlaradeğinilmiştir.Etkin bir ortaklık yapısı kurabilmek için, ortak yönetim ilkeleri, ortaklığın yapısı,ortaklıkta uygulanacak sistemler, kültür ve kültür farkları, uygulamalar veoperasyonlar, yetkiler ve yetki dağıtımı, liderlik ve yönetim hususlarının elealınmasında yarar vardır. Bu nedenle joint venture'lar kurgusal ve yapısal olarakanaliz edilmiş, bu konular ile ilgili önemli noktalar detaylı olarak incelenmiştir.Ortaklar arasında oluşabilecek büyüklük kompleksi, yönetimdeki kişilerin kendifirmalarının çıkarlarını gözetmesi gibi durumlar, incelenen örnek joint ventureuygulamalarında da karşımıza çıkmış olup, bu durum son derece ciddi zaman vepara kayıplarına sebep olmaktadır. Bu nedenle, Joint venture'ın başarılı olmasındakien önemli faktörlerden birisi, ortakların yöneticilerinin anlayışlı, deneyimli, ortaklıkamaçlarını bilen ve ortaklığın yararlarını birinci planda tutan kişilerden seçilmesidir.Öneminden dolayı , bu bölüm içerisinde joint venture'larda yönetim süreci konusunaayrıntılı olarak değinilmiştir.Joint venture'larda vergilendirme ve vergiler gibi finansal konular yine son dereceönemli yer tutmaktadır. Bu bölümde vergilendirme ve vergiler ile ilgili konular,ulusal ve uluslar arası boyutta konu ile ilgili yapılmış olan yasal düzenlemeler ve budüzenlemelerin getirdiği olumlu ve olumsuz durumlar incelenmiştir.Bu bölümde ayrıca, risk faktörleri incelenmiş ve joint ventur'ların uygulamasısırasında karşılaşılabilecek bu risk faktörlerinin yaratabileceği olumsuz etkileriazaltabilmek için kullanılabilecek yaklaşımlar ortaya konmuştur.Bölümün sonunda joint venture'lar ile ilgili yapılan değerlendirmelerin ardından,joint venture kurmak yolu ile sağlanabilecek faydalar ve bu ortaklık tipiningetirebileceği olumsuz durumlar belirtilmiştir.Üçüncü bölümde, Joint venture sözleşmelerine yönelik inceleme vedeğerlendirmelere yer verilmiştir. Joint vneture'larda, bazı temel konularda, özellikleVIsözleşme tekniği ve içeriği bakımından önemli benzerlikler olduğu görülmektedir.Bunun en önemli sebebi ise, özellikle uluslar arası inşaat projelerinin kredilendirmeşartlarının temel şartının uluslar arası nitelikte bir FIDIC Sözleşmesi'nin varlığındangeçmekte olduğudur. Uluslar arası standartlara uygun olarak düzenlenmiş birsözleşmenin özellikle iş sahibi, müteahhit ve kredi kurumunun birbirleri arasındakiilşiki açısından önem arz edeceği açıktır.Bu bölümde, joint venture sözleşmeleri, içerik açısından, hukuki açıdan ve maliaçıdan incelenmiştir. Bu inceleme sırasında, özellikle hukuki açıdan ülkemizdeki veABD'deki durum değerlendirilmiştir.Joint venture sözleşmesinin unsurları detaylı olarak belirtildikten sonra, joint venturesözleşmesi ile benzeri sözleşmelerin farkları ortaya konmuştur. Joint venutresözleşmesinin, faaliyet sahaları itibariyle ve ortaklığın niteliğine bağlı olmakitibariyle yapılan ayrımı konusunda bilgi verilmiştir.Joint venture sözleşmesinin kuruluşu, sözleşmede tarafların borçları ve hakları, jointventure'ın yönetimi ve kontrolü, uyuşmazlıkların çözümü ile ilgili sözleşmedebulunması muhtemel başlıklar değerlendirilmiştir.Bir ortak girişimin, sağlıklı kurulabilmesi ve sağlıklı işlemesi için zengin bir çalışmaiçeren bir sözleşmeler temelini içermesi şarttır. Bu nedenle nasıl bir sözleşmehazırlığı gerektiği ve bu sözleşmelerin hazırlanması ve hayata geçirilmesiaşamasında dikkate alınması gereken hususlar detaylı olarak incelenmiştir.Üçüncü bölüm içerisinde, ağırlıklı olarak JV'ı kuran iki veya daha fazla ortakarasında yapılacak olan sözleşme ve kapsamı ile ilgili bilgi verilmiştir. Bununlabirlikte, JV ile işveren arasında yapılan sözleşmenin kapsamına da kısacadeğinilmiştir. Konuya bu perspektiften bakılması sebebi ile, bölümün sonunda, örnekJV sözleşmelerinin kapsamı incelenmiş, hem JV ile işveren arasındaki, hem de JVortaklarının kendi aralarında yaptıkları sözleşme ile ilgili sonuçlar ortaya konmuş veVIIbölüm içerisindeki bilgiler ile uygulamada karşılaşılan örnekler arasında gereklibağlantılar kurularak birtakım değerlendirmeler yapılmıştır.Tez çalışmasının konusunu oluşturan, inşaat sektöründe uygulanmış olan örnekJV'lar üzerinde, önceki bölümlerde incelenmiş olan konular ile ilgili,gerçekleştirilmiş olan uygulamalara dönük, bir değerlendirme yapılmasının faydalıolacağı düşünülmüştür. Bu nedenle, dördüncü bölümde, uygulaması gerçekleştirilmişve tamamlanmış olan Joint Venture örnekleri incelenmiştir.Beşinci, sonuç bölümünde, tezin ana konusunu oluşturan inşaat sektöründe,uygulaması gerçekleştirilmiş ve tamamlanmış olan Joint Venture'larınincelenmesinin ardından elde edilen veriler ile, tez çalışmasının önceki bölümlerindeyapılan tüm incelemelerden elde edilen bilgilerin sentezi yapılmış, sonuçlar vegeleceğe yönelik öneriler ortaya konmuştur.VIII