Müzelerde halıların teşhir ve muhafazasındaki bilimsel kriterler

Abstract

Tarihi halıların müzelerde sergilenmesi ve koleksiyon oluşturmasına yönelik çalışmalar 19. yy. sonuna rastlamaktadır. Halı sergilemede ve koleksiyonlarının korunmasında malzemenin organik bir bünyeye sahip olması ve ortam şartlarının durumuna göre bozulmaların çok hızlı görülmesi, bir takım koruma değerlerinin oluşturulmasına ihtiyaç göstermiştir. Bu çalışmanın amacı tarihi halıların sergilenmesi ve muhafaza edilmesinde gerekli olan kriterleri, yapılan bilimsel çalışmalara dayanarak, ortaya çıkarılmasını amaçlar. Bu araştırma kapsamında konu ile ilgili kitaplar, dergiler, tezler, koruma, konservasyon ve restorasyon konusunda yapılan bildiri yayınları taranmıştır. Konusunda uzman konservatörlerle görüşülerek konu ile ilgili bilgiler alınmıştır. Uluslararası büyük müzelerin web sayfalarından küratör ve konservatörlerden konu ile ilgili bilgi ve destek istenilmiştir. Yazılı ve görsel medya taraması yapılmış, internet ortamında bulunan ders notları, makale, bildiri, haber, video vb. yayınlarda tarihi halılara ait konservasyon, restorasyon, sergileme ve depolama koşulları ve uygulamaları incelenmiştir. Yapılan araştırmalar neticesinde organik yapı malzemesi olan halının bozulmasına neden olan faktörlerin sergileme ve depolama mekanlarında engellenmesi gerektiği görülmüştür. Sergileme ortamlarında sıcaklık değerinin 18-20°C, bağıl nem değerinin ortalama %50-55civarında olması, aydınlatmada kullanılacak sistemlerin ısı ve Uv ışınım yaymayan Led yada fiberobtik aydınlatma tiplerinin en ideal olduğu yazılı yayınlarda tespit edilmiştir. Sergileme ve depolama alanlarının temizliğin sık yapılarak, düzenli depolama alanlarının sık sık haşerelere karşı kontrollerinin yapılması gerektiği görüldü. Tarihi halılarda konservasyon çalışmaları yapılarak, bozulmaların durdurulması ve dokumanın sağlamlaştırılması gerektiği tespit edildi. Depolama alanlarında, kondisyonu iyi olan halılar için en iyi ve güvenilir saklama sisteminin rulo yöntemi olduğu ve bu mekanların , sıcaklık, nem, aydınlatma şartlarının sergileme mekanlarında olduğu gibi tespit edildi. Sergileme ve depolama alanlarında kullanılacak her türlü malzeme ve ekipmanların Voc (ucucu organik bileşikler) salınımı yapmayan türden olması gerektiği, yapılan önemli tespitlerden biridir. Koleksiyon sahiplerinin özellikle depolama konusunda duyarlı girişimleri ve sıkı kontrol mekanizmaları ile tarihi halılar hak ettikleri koruma standartlarına getirilmelidir. Yapılan araştırmalar neticesinde bu konu yurt dışındaki müzelerde çözüme ulaşmış gibi görünmektedir. Ülkemizde müze bilimcileri tarafından bu konuda ortaya konulmuş, medyaya ve araştırmacılara gösterilen bir çalışma veya duyuruya rastlanılmamıştır.