ANTOINE MELLING: HAYATI, ESERLERİ VE "VOYAGE PITTORESQUE DE CONSTANTINOPLE ET DES RIVES DU BOSPHORE" ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

XVIII. yüzyılın önde gelen Oryantalist ressamlarından biri olanAntoine-Ignace Melling (1763 – 1831), İstanbul’da bulunduğu dönemde,önce bazı Avrupa devletlerinin elçiliklerinin, sonra da hükümdar III.Selim (1761 – 1808) ile kız kardeşi Hatice Sultan’ın (1768 – 1822) emrindeçalışmıştır. Bu esnada kökenini hem Batı’dan, hem de İran’dan alan,melez bir zevkin yeniden şekillendirdiği İstanbul’da, o zevkin izlerinitaşıyan mimarlık ürünleri meydana getirmiştir. Melling, bunun yanındausta bir topografya ressamı olarak, özellikle Boğaziçi bölgesindeyoğunlaşan tasvir faaliyetini devam ettirmiş; İstanbul’un etkisiyle değişençehresini tasvir etmiş ve bu değişimleri belgelemiştir. İstanbul’dakifaaliyetinin sona ermesinin ardından, Fransa’ya dönerek burada, enönemli eserlerinden sayılacak olan Voyage pittoresque de Constantinopleet des Rives du Bosphore’un hazırlanma sürecini başlatmıştır. Tarihiyarımada ve Beyoğlu muhitini de kapsayan bu cesametli eserin ağırlığı,Boğaziçi’nin iki yakasında yoğunlaşır. Eserde hem dönemin Müslümanveya gayrimüslim Osmanlılarının gündelik hayatlarına dair bilgiler verir;hem de İstanbul’un doğal ve kentsel dokusunun bütüncül ve nizami birkaydını tutar. 48 adet tasvir ve her tasvire dair birer metin içeren bukitap, İstanbul’da yolculuk eden Batılı seyyahların izlemesi gerekengüzergâhı tarif eden bir el kitabı gibi de algılanabilir. Bu metin, Melling’inhayatı ve sanatı üzerinde yoğunlaşırken; onun İstanbul’daki sanatsaletkinliğinin, XVIII. yüzyılda kent için ne anlama geldiğini desorgulamaktadır. Makalade, öncelikli olarak Melling’in hayatı üzerindedurulmuş; bunun ardından, Melling’in İstanbul’a geldiği dönemde,Osmanlı Devleti’nin ve İstanbul’un genel durumuyla ilgili bilgi verilmiştir.Bunun ardından, Melling’in bir mimar ve ressam olarak İstanbul’daki çalışmaları irdelenmiş; en son olarak da, sanatçının eseri Voyage Pittoresque de Constantinople et des Rives du Boshophore’un oluşumsüreci ve içeriği hakkında bilgi verilmştir. Metin, Melling’in XVIII. yüzyılınOryantalist ressamlığı içindeki yerini ve İstanbul kentinin tarihi içindekibelirleyiciliğini saptayan bir sonuç kısmıyla nihayetlenmektedir.

As one of the leading Orientalist painters of the late XVIIIth century, Antoine-Ignace Melling (1763 – 1831), initially worked for some European embassies in Istanbul, then for Ottoman monarch Selim III (1761 – 1808) and his sister Hatice Sultan (1768 – 1822). In this period, he realized many architectural achievements reflecting the new taste of Istanbul, which has been an amalgam of both Western and Persian influences. Moreover, as a master of topographical painting, he worked mainly in the Bosphorus area and chronicled the Ottoman capital’s rapidly changing face, which has been shaped by this new taste. After his departure from Istanbul, he returned to France and initiated preparations for his most important work, Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore. While this majestic work which has been mainly focused on both shores of the Bosphorus but also involved historical peninsula and Beyoğlu district, provides important information about daily lives of Muslim and non-Muslim Ottomans, it also keeps a regular and monolithic record of Istanbul’s natural and urban texture. Including 48 gravures and informative texts for all those images, this work can be identified as a guidebook for foreign travellers of Istanbul. This text, focusing on Melling’s life and body of work, also questions their meanings within the context of XVIIIth century Istanbul.