Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Açık Bilim, Sanat Arşivi
Açık Bilim, Sanat Arşivi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve yayınların etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.MSGSÜ'de Ara
Avrupa müzelerindeki Türk Şaman elbiseleri
Özet
Türk halklarında "Kamlık" olarak varlık gösteren ve atalar kültüne dayalı olarak doğa ile uyumlu yaşamı esas alan Şaman inanç sistemi için, uluslararası literatürde "Şamanizm" terimi kullanılmakta ve uygulayıcısı olan kişi de "Şaman" olarak tanımlanmaktadır. Bu inanç sisteminin sınırları içerisinde Şaman, hayvanlar, bitkiler, dağlar, nehirler gibi yeryüzü varlıklarının yanı sıra yeraltı ve yerüstü güçleriyle de gerekli durumlarda iletişim kurabilmekte, Tanrılar-insanlar-ruhlar arasındaki karşılıklı talepleri iletebilmektedir. Sağlıklı ve huzurlu bir yaşamın sırrı doğa varlıkları ve doğa üstü güçlerle aradaki memnuniyeti ve dengeyi koruyabilmektedir. Şaman inanç sisteminin teolojik esaslarının, temel prensipleri ve dogmalarının kendine ait yazılı kaynaklarının olmaması anlaşılabilmesini güçleştirmektedir. Bu durum, Şaman dünya görüşünün tanımlanması ve çözümlenmesinde, mevcut materyallerin derinlemesine araştırılarak analiz edilmesini zorunlu hale getirmektedir. Bu materyallerin başında, Şaman'ın ritüeller sırasında kullandığı kutsal giysileri gelmektedir. Şamanik geleneklerin ve kültürel kodlarının oluşumunun temel faktörlerini bünyesinde barındıran Şaman elbiseleri, simgesellik yüklü donanımları ile Şaman inanç sisteminin tanımlanması ve sınırlarının çizilmesinde belirleyici faktör olmalarının yanısıra kültürel çeşitlilik dikkate alınarak bölgesel saptamaların yapılabilmesi için de kaynak oluşturmaktadırlar. Esasın korunması ile birlikte, Şaman'ın yardımcı ruhları ve buna bağlı olarak değişkenlik gösteren Şaman elbiselerinin biçimi ve donanımı, özgün birer nesne olmaları ile birlikte soyut Şaman uygulamaların somut bir göstergesidirler. Bu çalışmada, Avrupa'daki çeşitli müzelerde korunan Türk halklarına ait Şaman elbiseleri araştırılmış, tespit edilebilen 37 adet Şaman elbisesi üzerinden değerlendirme ve karşılaştırma yapılarak özelliklerinin ortaya konmasına çalışılmıştır. Ulaşılabilen en eski tarihli ve Şaman törenlerine tanıklık etmiş olan örnekler üzerinden sistematik bir yöntem kullanılarak yapılan bu incelemede, Türklerin Şaman dünya görüşüne ait pek çok unsur tespit edilerek komşu halkların uygulama ve materyalleri ile karşılaştırmalar gerçekleştirilmiş, geçmişte ve bugün var olan Şamanizm olgusu üzerine tarihi bilgi ve belgeler sunulmuştur. Anahtar kelimeler: ġ m n, ġ m nizm ġ m n Elbis si, Türk Simgesellik Ġç sy Sibirya.
