Çankırı’da Türk mimarisi

Abstract

Çankırı'da Türk Mimarisi adlı çalışmamda, daha önce bu konuda ayrıntılı bir ölçüde çalışma yapılmaması özgün verilerle ilk defa karşılaşılmış, bu da tezimize ayrı bir değer katmıştır. Tezimizde, Çankırı'nın coğrafi konumu, tarihi, mimari ve süsleme özellikleri ele alınmıştır. Yaptığımız kaynak araştırmalarında bölge hakkında önceki dönemlerde birtakım çalışmalar yapıldığı görülmüş fakat bu çalışmaların yüzeysel boyutta olduğu anlaşılmıştır. Yapılan araştırmalar genelin dışında bir yapı tipinin gelişimi ele almış, bunun yanı sıra belli dönemlere ait yapılar değerlendirilmiştir. Bu çalışmalar Çankırı'nın genel mimarisi hakkında bilgi vermemektedir. Oysa ki Çankırı tarihi, kültür ve sanatı ile çok yönlü ve gelişmiş bir şehrimizdir. Tarih boyunca Çankırı birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Medeniyetler arası ilişkiler sonucunda kültürel ve sanatsal yönden çeşitlilik göstermektedir. Çankırı'yı mimari yönünden değerlendirecek olursak başta cami olmak üzere birçok tipte yapı ortaya çıkmıştır. Bu yapıların kendilerine özgü plan ve üst örtü gibi farklı türde işlevsel fonksiyonları bulunmaktadır. Çankırı'da merkez ve köyler arasında yapı tipleri, süsleme ve boyut açısından farklar görülmektedir. Bu durum süsleme unsurunda da göze çarpar. Monografi niteliğindeki çalışmamızda, Çankırı'daki mevcut yapıları çeşitli kaynaklardan gözden geçilerek tespit edilmiş ve bu eserler yerinde incelenmiş gerekli kayıtlar tutulmuştur. Eldeki kaynaklar yardımıyla eserlerin tarihi, konumu ve onarım tarihleri tespit edilmiştir. Bu yapılar için fotoğraflar yerinde çekilerek bilgisayar ortamında düzenlenmiştir. Yaptığımız bu çalışmamızda öncelikle yapılar merkezlere göre belli bir kronolojiye göre sıralanmış olup, her yapı tipi kendi türünün içerisinde bu şekilde değerlendirilmiştir. Bu sıralamada yapılar Selçuklu Dönemi'nden başlanarak ele alınmıştır. Selçuklu Dönemi'nden önce olan eserler günümüze pek gelmemiştir. Bunlar sadece incelenen kaynaklarda geçmektedir. Çalışmamızda tamamen yenilenen ve özgün unsuru bulunmayan bazı yapılar değerlendirmeye girmemiştir. Bazı yapılar da kaynaklarda geçmiş olmakla birlikte bunlar günümüze gelmemiştir. Kaynaklarda adı geçen yapılar isim olarak belirtilmiştir. Bu yapılar hakkında incelediğimiz kaynaklardan çeşitli bilgiler edinilmiştir. Ayrıca bazı yapı türleri çalışmamızın dışında kalmıştır. Kervansaray ve zaviye türü yapılar günümüze gelmeyip bunlar konumuzun dışında tutulmuştur.