BURSA-KELES İLÇESİ GELEMİÇ KIRSAL YERLEŞMESİ GELENEKSEL MİMARİ DOKUSUNUN İNCELENMESİ VE KORUMA AMAÇLI DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Gelemiç yerleşimi Bursa ili kırsalında Keles ilçesine bağlı, bulunduğu kırsal dokunun sosyo-ekonomik, kültürelözellikleri ile mimari doku ve peyzaj değerlerini yansıtan, günümüze kadar varlığını sürdürebilmiş nadiryerleşimlerinden biridir. Mevcut özellikleri ile kültürel miras değeri taşıdığı ve bu değerin bize kalan emanetleriningelecek nesillere de ışık tutması gerekliliği çok açıktır. Bu bilinç ve amaç ile başlanan çalışmada, yerleşim ile ilgilibirçok fiziksel ve kuramsal durum değerlendirmeleri yapılmıştır. Fiziksel değerlendirmeler; yerinde tespit, mekânsalinceleme çalışmaları, ölçümler ve fotoğraflamalar sonucu elde edilen veriler üzerinden değerlendirilmiştir. Kuramsaldeğerlendirmeler ise literatür araştırmaları, ulusal ve uluslararası mevcut projeler üzerinden çalışılarak ortayakonmuştur. Yerleşimde sosyal, fiziksel ve ekonomik şartları iyileştirip, yaşam kalitesini artırırken; sosyal ve fizikselmekânın özgün kalitelerinin korunması sağlanmalıdır. Sorun ve mevcut potansiyellere, koruma ilke ve kararlarıdoğrultusunda uygulanabilir çözümler getirilmeye çalışılmalıdır.Keles ilçesi kırsal yerleşimlerinin coğrafi, fiziksel ve tarihsel özellikleri incelenmiş ve yöresel konut mimarisininiçinde bulunduğu çevre yapısı ortaya konmuş, konut mimarisi ayrıntılı olarak çözümlenmiş, aynı şekilde yerleşmenincoğrafi özellikleri, tarihsel gelişimi, sosyal ve ekonomik durumu ile demografik özellikleri incelenmiştir. Yöreselkonut mimarisinin koruma sorunları, konutların bozulma sebepleri ve türlerine bağlı olarak ortaya konmuş, dokununkorunması için yasal-örgütsel, kültürel-eğitimsel ve sosyo-ekonomik açıdan öneriler getirilmiş, kent ölçeğinde veyapı ölçeğinde çözümler sunulmuştur. Yerleşim dokusu içerisindeki yapılardan özellikle seçilmiş nitelikli olanlarınatek yapı ölçeğinde plan, cephe, yapım sistemi ve malzemelerine yönelik çözümler önerilmiştir.

Gelemiç settlement, which survives until today, is one of the rare settlements of Keles district in Bursa province that reflects the socio-economic, cultural characteristics, architectural texture and landscape values of the rural tissue. It is very clear that it carries the value of cultural heritage with its present characteristics and the relics of this value will shed light on future generations too. In this study, which started with this awareness and purpose, many physical and theoretical assessments about the settlement have been made. The results were evaluated based on the data obtained through physical evaluations like on-site detection, spatial survey studies, measurements, and photographs. Theoretical evaluations have been made using literature research of current projects of national and international scope. The physical properties of Gelemiç traditional texture was evaluated under two main headings: urban and building scale. The structure of the texture was examined in terms of location-plan, facade-plan, construction system, structural elements and material properties of the traditional housing architecture. Further study discusses the conservation problems of Gelemiç local housing architecture based on the causes and types of deterioration. Besides, the types of formal deteriorations are analyzed in plan layout, facade layout and construction system. Studies and projects in context of interaction between rural development and conservation problems in Turkey and abroad have been investigated. In line with the results of the study, the legal-organizational, cultural-educational and socio-economic proposals were introduced for the preservation of traditional Gelemiç settlement. Solutions were presented in urban and building scale. Ideas for the plan, facade, construction system and materials have been proposed for structures selected from the settlement. While improving the social, physical and economic conditions of the settlement; the original qualities of the social and physical space must be maintained. Problems and existing potentials should be focused on with applicable solutions in line with conservation principles and decisions.