Panoramik fotoğrafın anlatım dili

Abstract

Panorama, resim ve fotograf alanında ortaya konan üretimlerle olduğu kadar teknolojisindeki benzerliklerle de ayrıcalıklı bir daldır. Camera Obscura, Claude Glass gibi optik gereçlerin kullanımı ile katkı alan ve içeriğinden çok, sunum şekli ile ilgi uyandıran resimsel panoramalar, sadece cyclorama, mareorama, gibi devasa ölçülere varan sergileme teknikleri sayesinde izleyenine heyecan veren bağımsız bir sanat kolu olarak değil, topografik betimlemelerle de coğrafya bilimlerine katkı sağlayan bir olgu olmuştur. Üstüne üstlük bu alan sahne sanatlarında da yer bularak, dioramalar ve hareketli panoramalarla 19.yüzyıl tiyatro dekorlarına heyecan ve renk katan bir teknik haline gelmiştir.1890'lı yılların başlarında selüloit plastik tabanlı duyarkatların ortaya çıkışı ile gelişimine devam eden film teknolojisi, Stereoopticon- Cycloramalarla başlayıp, sineramalara kadar uzanan hareketli fotografik panorama sürecini başlatarak, resimsel panoramanın sonunu hazırlamıştır. Duyarkatın gelişimine paralel yaşanan foto-mekanik buluşlar sonucu içlerinde panoramik görüntü elde amaçlı fotograf makinelerinin de bulunduğu tasarımlar, gitgide küçülen yapıları ve kolay taşınabilir özellikleri ile hızla yaygınlaşmışlardır. Panoramik makinelerin mekanik ve optik hünerleri sayesinde ortaya çıkan fotografların, insanın bir kerede görmeye alışık olmadığı açıları kapsayan, şaşırtıcı ve sürprizlere açık, görsel çekiciliği, bu teknikten bilimsel ve sanatsal alanda faydalanılmasını gerekli kılmıştır. "Panograf" anı panoramalarından, "Çevirimsel (peripheral)" endüstri fotograflarına, "Doğrusal (linear)" topografik hava panoramalarından, sanatsal ve estetik kaygılar içeren deneysel çalışmalara kadar uzanan farklı amaçlara yönelik kullanım süreci sonunda günümüz panoramik görüntüleri, hemen hemen aynı amaçlar doğrultusunda, sayısal fotograf teknolojisinin, duyarkat ve yazılım alanında getirdiği yeniliklerle oluşturulmakta ve yine aynı teknoloji ile yaratılan çok farklı ortamlarda kalıcılığı ve paylaşımı ( video yerleştirmeler(enstelasyonlar), multimedya uygulamaları olarak interaktif ortamlarda yada bildiğimiz ve daha alışkın olduğumuz gümüş veya boya bazlı fotograf baskıları ile)sağlanmaktadır.