XV. Yüzyıl mutasavvıflarından Cemâl- i Halvetî'nin Mesnevîleri nde Mesnevî kaynaklı hi kâyeler

Abstract

Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, ş ahsiyeti ve eserleri ile Türk edebiyatını yönlendirmiş büyük bir ş ahsiyettir. Onun büyük eseri Mesnevîde yer alan hikâyeler kendisinden sonraki dönemlerde yazılan eserlerde sıklıkla kullanılmış tır. İş te Cevâhirül-kulûb, Beyân-ı Çeng-nâme, Risâle-i Te şrîhiyye, Risâle-i Fakriyye ve Risâle-i Sûfîyye adlı be ş tasavvufî mesnevî kaleme alan ve XV. yüzyıl Türk tasavvuf edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Cemâl-i Halvetî, bu mesnevîlerden Cevâhirül-kulûb, Risâle-i Fakriyye ve Risâle-i Sûfîyye de Mesnevîden aldığı hikâyelere yer vermiş tir. Cemâl-i Halvetî mesnevîlerini tasavvuf hakkında bilgi vermek, tasavvuf yoluna meyletmiş bir kimseye ış ık tutmak ve yol göstermek maksadıyla kaleme aldığı için mesnevîlerinde temel tasavvufî kavramların bazılarını izah etmiş tir. Mesnevîlerde anlatılan konunun veya tasavvufî kavramın izahını kolayla ş tırmak ve okuyucunun daha iyi anlamasını sa ğlamak amacı ile temsil, hikâye ve tevillere sıklıkla yer verilmiş tir. Bu makalede, adı geçen üç eserde yer alan Mesnevî kaynaklı hikâyelere de ğinilecek, bu hikâyeler verilen örnek beyitler ile özetlenecek ve bu ba ğlamda Mevlânâ Celâleddin-i Rûmînin Cemâl-i Halvetî üzerindeki tesiri ortaya konmaya çalış ılacaktır.

Mavlânâ Djalal al-Dîn Rûmî is a grand character who lead Turkish Literature by his personality and works. The stories in his unique work Mathnawî, are used frequently after his lifetime. So Djamâl-ı Khalwatî who is one of the prominent names in the XVth. century Turkish sufi literature, wrote five masnavis named Djawâhir al-Kulûb, Beyân-i Cheng-nâma, Risâla-i Tashrihiyya, Risâla-i Fakriyya ve Risâla-i Sûfîyya. He used the stories which he learned from Masnavi in his works Djawâhir al-Kulûb, Risâla-i Fakriyya ve Risâla-i Sûfîyya. The works of Djamâl-ı Khalwatî were written to explain the main features of tasawwuf, to enlighten and to lead the person who want to join tasawwuf movement. For this reason in his works he explained some of the main concepts of tasawwuf. He frequently used stories, representations and interpretations in order to explain the subject of his works or some of the concepts of tasawwuf and by this way he simplified his works for the sake of readers. In this study the stories taken from Mathnawi in these mentioned works of Djamâl-ı Khalwatî will be examined and the effect of Mawlânâ on Djamâl-ı Khalwatî will be explained.