Bireysel ve toplumsal hafıza bağlamında otobiyografik sanat yapıtı

Abstract

"Ben kimim" sorusu belki de bu eser metninin başlangıç noktasını oluşturabilir. Kim sorusunu, bir kimlik meselesi yapmadan ya da bir yere ait olmadan sormak istedim. Bir insan olarak, Duygu adında birisi olarak kimdim, beni insan olmanın dışına iten şeyler neydi? Doğanın mucizesi olarak bir şekilde doğmuş, doğanın yarattığı bir insan olmuştum. Sonra ne oldu da bir kavime, bir millete, bir sınıfa, bir sınırın içine dahil oldum, ne oldu da insan ve birey olmanın dışında, tüm bu dünyadaki uydurdulmuş kimliklere ait oldum, ne oldu da kendi kimliğimi sanat alanına bahane yaptım? Psikolojik, sosyolojik, felsefi, hukuki hatta biyolojik tanımları olan şu kimlik denen şey, ne kadar önemli gözükürse gözüksün, ne kadar önemli olarak sunulursa sunulsun, aslında sadece bir varsayımdan ibaret, o kadar. Bir dünyalı olarak, uydurulmuş tüm kimliklere dahil olmamı ya da olamamamı nasıl açıklayabilirim bilemiyorum, ancak bu durumu anlamaya çalışıyorum. Bu nedenle "kimlik denen kağıt parçasıyla işe başlayabilirim" diye düşündüm. Bu kağıdın ilk önce rengi beni bir sınıfa koydu, kadındım. Bir vatandaşlık numaram vardı ve bu numaranın ait olduğu bir ülke, Türkiye. Sınırlarım belirlenmişti artık, Türkiyeliydim. Bu ülkenin bir anayasası vardı ve ben oradaki …maddeye göre Türktüm. Doğum tarihim beni bir yıla götürdü, 1982. Bir kuşağa ve bir döneme aittim. Anne ve baba adım, soyadım ve bir seri numarası beni bir aileye ait yaptı. Nüfusa kayıtlı olduğum yer ise bir bölgeye, bir şehre, bir köye ve bir sülalaye ait yaptı. Doğduğum ay Kasım, beni akrep burcuna ait yaptı. Dinim İslammış, beni İslam Kültürüne ait yaptı. Kan grubum da varmış 0 Rh+, o da beni bir gruba ait yaptı. Kimliğin verildiği yer, yaşadığım yeri işaretleyerek beni yeniden bir şehre ait yaptı. İlk önce bekardım, bekarlar grubuna aittim. Şimdi evliyim ve yeni bir soyadım var. Yeni soyadımla ve yeni kütüğümle hiç bilmediğim bir aileye, sülaleye ve hiç bilmediğim bir şehre ait oldum. Doğaya ait bir birey olmaktan da çoktan çıktım sanırım. Sonra bir mesleğim vardı, bu meslekte beni bir sınıfa ait yapıyordu. Sanatçı ve akademisyendim. Sanat ve üniversite alanındaki aidiyetlerimin getirisi ve mecburiyeti olan bir alanda, tüm bu meseleleri sorgulama ihtiyacı duydum. Öyleyse beni ilgilendiren sorulara cevap bulabilmek için, 'Ben' ve 'Türkiye Cumhuriyeti' üzerinden inceleme yapmaya başlayacak, içinde bulunduğum durumu anlayabilmek için de; aileme, çevreme, işime, şehrime, ülkeme ve dünyaya bakıp bu alanlar arasında dolaşarak ve karşılaştırmalar yaparak ilerleyeceğim. Bu çalışma, "kısmen otobiyografik bir sanat yapıtı" olarak düşünülerek; kısmen, otobiyografi ve sanat yapıtı kavramlarını bireysel ve toplumsal hafıza bağlamında ele alıp sorgulamayı amaçlar. Sanatta Yeterlik bitirme konusu olarak, hafıza ve otobiyografi meselesini sanat alanına taşıyarak sosyoloji, psikoloji ve edebiyat alanlarından yararlanılır. Burada amaçlanan, toplumsal hafıza içerisindeki, bireysel hafızanın ne kadarının bana ait olduğunu süreç içerisinde görebilmektir. Bu nedenle çalışmanın, sanat alanında hareket ederek; kimlik ve hafıza alanlarından faydalanan bir metin olması istenir. Kesin yargı bildiren kelimelerden kaçınılır. Bireysel hafızaya referans vererek, doğduğum günden bugüne yaşadıklarımın kısmen bana ait olanlarının anlatısı olması niyetiyle yola çıkıldığından ve aynı zamanda bir eser metin olması nedeniyle kişisel bir bakış açısınıda içinde barındırır. ANAHTAR KELİMELER: sanat, kısmen, anı, hafıza, bireysel hafıza, topumsal hafıza, kimlik, Türkiye Cumhuriyeti.