Dans kompozisyonunda raslamsallık ve belirlenmemişlik öğeleri

Abstract

Dans sanatı, tıpkı "sanat" kavramının kendi gibi, ortaya çıkışından günümüze değin anlamlandırılması ve anlaşılması boyutunda son derece belirleyici farklılıklar göstermiştir. Dansın tarihsel gelişimi incelendiğinde özellikle 20. yy'ın ikinci yarısından itibaren yapıt/kompozisyon kavramının değişerek farklılaştığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmada, dans sanatının zamansal içeriği ve değişen kompozisyon anlayışı irdelenerek; kompozisyonu meydana getiren öğeleri, yapısal unsurları; günümüz dil ve anlam kavrayışımızda etkili yaklaşımlardan biri olan göstergebilimsel kavrayıştan da yararlanılarak tanımlanmıştır. John Cage ve Merce Cunningham'ın ortak yapıtlarında belirleyici kavramlar olarak itibar ettikleri Raslamsallık ve Belirlenmemişlik ilkeleri üzerinden dans kompozisyonu; ve dans kompozisyonunun en önemli öğesi olan "hareket" üzerine diyalektik bir çalışma yürütülmüş ve bulgularının günümüz koşullarında uygulanabilirliğini araştırarak öngörülemeyen sonuçları deneyimlenmiştir. Çalışmanın son aşamasında farklı gruplar ile Raslamsallık ve Belirlenmemişlik kavramlarının dans kompozisyonunda işlevselliği, uygulamalı olarak tecrübe edilerek sorgulanmıştır. Sonuçta, "Sanat" ve "Varoluş" arasında çarpıcı bir ilişki boyutu keşfedilmiş; bunu da derinlemesine bir farkındalıkla; "verili değerler"e, ön-tanımlı "irade"ye tutunmadan, bireyin kendini sıfırladığı, disipline edilmiş bir raslamsallığa teslim olup algılarını özgür bırakabildiği zaman deşifre edebileceği; her şeyin gerçekte çok ilginç bir bütün oluşturduğu ve (sanat edimindeki bireyin ancak) o bütünün birbiriyle ilişkili parçalarından biri olduğu, tespitidir. Anahtar Kelimeler: Dans, Kompozisyon, Raslamsallık, Belirlenmemişlik, Sanat, Açık Yapıt, John Cage, Merce Cunningham