Özet
“Türk Resminde İstanbul’un Mimarlık Örnekleri 1860-1960” isimli
tezde, manzara resimlerinde yer alan İstanbul’daki yapılar incelenmiştir.
19. yüzyıldan itibaren, Türk sanatçılar Osmanlı ve Cumhuriyet
döneminde yaptıkları resimlerde, İstanbul’daki anıtsal yapılara yer
vermişlerdir. Manzara resimlerinden mimari görünümler içeren örnekler
seçilerek bu yapıtlar üzerinden yapıların resme yansıması ve bunların
resimler aracılığıyla tespitine çalışılmıştır.
Adı geçen resimlerin çoğu, görsel belge değerine sahiptir. Mümkün
olduğu kadar, aynı açıdan, tuvaldeki görüntüyü bizzat yerinde tespit
amacıyla çekilen fotoğraflar ve eski fotoğraf, kartpostal gibi kaynaklarla bu
resimler karşılaştırılmış ve resimlerin sanatsal değerleri yanında, tespit
edilen yapıların resmin yapıldığı dönem ile günümüzdeki halinin
karşılaştırılması ve belgelenmesi yapılmıştır. Özellikle, Sa’dâbâd/Çağlayan
Sarayı ve Çağlayan Kasrı, İmrahor Köşkü, Poligon Kasrı, Salacak/Teşrifatçı
Camisi, Hekimbaşı Ömer Efendi Sebili, gibi günümüze ulaşmayan yapılar
için bu resimlerin görsel belge değeri oldukça yüksektir.
Gerek 19. yüzyıl sonunda başlayan doğaya bağlı, gerçekçi
betimlemelerin egemen olduğu resimler, gerekse soyutlamanın yaygınlaştığı
1960’lı yıllara kadar incelenen resim örnekleri, İstanbul’daki mimarlık
örneklerinin tespitinde önemli rol oynamaktadır. Katalog bölümünde, “Türk
Resminde İbadet Yapıları”, “Türk Resminde Türbeler”, “Türk Resminde
Saraylar, Köşkler, Kasırlar,”, “Türk Resminde Çeşme ve Sebiller”, “Türk
Resminde Hisarlar”, “Türk Resminde İskeleler” ve daha az örnekleri tespit
edilmiş olan, han, köprü, kule, tersane, hastane, sıbyan mektebi gibi
yapılar ise “Türk Resminde Diğer Yapılar”, başlığı altında incelenmiştir.
Anahtar kelimeler: Türk resmi, İstanbul, şehir, mimari, fotoğraf,