Özet
Batı etkileri 17. yüzyıldan başlayarak Osmanlı sanatına girmiş, artarak ağırlığını 19. yüzyılda da sürdürmüştür. Batılılaşma ilk olarak askerî kıyafetlerde başlamış, daha sonra erkek modasına ve en son olarak da kadın ve çocuk modasına yansımıştır. Kadın modasının tam anlamıyla Avrupaî bir tarza bürünmesini ve değişimini açıklığa kavuşturan belgeler arasında, dönemin terzi defterlerinin önemli bir yeri vardır. Bu defterlerin en önemli özelliği saray kadınlarının terzilere olan siparişlerini, kumaş çeşitlerini, terzi adlarını ve mühürlerini içermesi sebebiyle dönemin saraylı kadın giyimini yansıtmasıdır. Söz konusu terzi defterlerinin incelenmesi sonucunda, saray hanımlarının kalfaları aracılığıyla terzilerle irtibat kurarak siparişlerini verdikleri belirlenmiştir. Ayrıca saray hanımlarının terzilerine notlar yazarak da bağlantı kurdukları anlaşılmıştır. Tezde terzi defterlerinin dışında pusulalar, kadın dergilerindeki ilanlar ve mektuplar gibi yazılı belgeler ile minyatür, gravür, fotoğraf ve tablo gibi görsel belgeler değerlendirilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda, 1870'lerden sonra özellikle Fransa'dan gelen modellerin kadın elbiselerine daha çok gayrimüslim terzilerce uygulandığı belirlenmiştir. Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonundan 18. ve 19. yüzyıl saraylı kadın kıyafetlerinin seçilmiş örneklerinin bir kataloğu da desen ve model çizimleri verilerek tezde yer almıştır.