Erken Hıristiyan Sanatında Ekmek ve Balıkların Çoğaltılması Mucizesinin İkonografisi (III - VI. yüzyıl)

Abstract

‘Doğa Mucizeleri’ ya da ‘Lütuf Mucizeleri’ adıyla değerlendirilen mucizeanlatılarında ekmek, balık, şarap gibi yiyecek ve içecekler doğa yasalarınauymayan biçimde dönüştürülür ya da çoğaltılırlar. İsa’nın ekmek ve balıklarıçoğaltarak beş bin ve dört bin kişiyi doyurması bu mucize anlatılarındandır.Mucizenin öğeleri olan ekmek, balık ve artan yiyeceklerin konduğu sepetler;Erken Hıristiyan ikonografisinde katakomplardan litürjik veya gündeliknesnelere, farklı bağlamlarda sıkça karşımıza çıkar. Erken yorumcularmucizenin öğelerinin temsilini, temel Hıristiyan âyini olan Eukharistia’yayapılan gönderme ya da diğer deyişle Eukharistik tema içinde açıklamayoluna gitmiştir. Mucizenin metinsel yorumunda ise, İsa’nın tanrısallığınınele alındığı Hıristolojik tema da oldukça etkilidir. Diğer yandan, katakompve lahitlerde mucizenin öğelerinin yer aldığı şölen sahnelerinde kimliğinet olarak tanınabilen İsa figürünün olmayışı, Eukharistik tema ve mucizegöndermesinin sorgulanmasına neden olmuştur. Bu bakımdan, gömüsanatında (i) ritüel yemek sahneleri ‘muğlak’ bir anlam taşırken; (ii) imgeişaretlermakalede ‘dolaylı’ olarak nitelendirilecektir. Aynı zamanda, anlatıdamucizevi olayın nasıl ve nerede gerçekleştiğine dair karanlıkta kalan bazınoktalar vardır. Mucizevi olay, bolluğun ifâde edildiği sonucundan kavranır.İsa’nın yer aldığı doğrudan temsillerde mucizevi olayın belirsizlikleri 3.ve 6. yüzyıllar arasında değişen yöntemlerle beraber mecrâlara aktarılmışgörünür. Bu makalede İsa’nın yöntemleri: öğeleri (i) asâyla kutsama;(ii) dokunarak kutsama (iii) asâyla ve dokunarak kutsama; (iv) belli birmesâfeden el hareketiyle kutsama ve konukseverliğin öne çıktığı (v) sofrahizmeti olarak ele alınacaktır. Bahsedilen yöntemler bazen birleştirilmiştir. Mucizenin öğelerinin temsili de farklılıklar gösterebilmektedir; öğelertekrarlanabilmekte ya da çıkartılabilmektedir.

In the miracle narratives considered as ‘Nature Miracles’ or ‘Gift Miracles,’ some food and beverages such as bread, fish and wine transform or increase against the laws of nature. Christ’s Miraculous Feeding of the Five Th ousand and the Four Th ousand by Multiplying the Loaves and Fishes belong to this genre. Th e elements of the miracle - bread, fish, and the leftover baskets- frequently appear in early Christian iconography in diff erent contexts varyıng from catacombs to liturgical or daily objects. Early commentators explained the representations of the elements of the miracle within the Eucharistic theme, in other words, the reference to Eucharist: the chief Christian sacrament. In the textual interpretation of the miracle, the Christological theme is also identified. On the other hand, due to the absence of the distinguished Christ figure in the banquet scenes in the catacombs and on sarcophagi, the Eucharistic theme and the miracle reference are called into question. In this regard, in addition to the ‘ambiguous’ meaning of the ritual meal scenes in the burial art, the image-signs will be described as ‘indirect’ in this article. Also, there are some uncertain parts in the narrative about how and where the miraculous event happened. Th e miraculous event is understood from the conclusion: the abundance. In the direct representations of Christ, the uncertainties of the miraculous event seem to have transfered to the media with a range of methods between the 3rd to the 6th centuries. To pull together the Christ’s methods, we would list the following: (i) blessing with the staff ; (ii) blessing by the touch; (iii) blessing with the staff and by the touch; (iv) blessing with the hand gesture from a distance and (v) -as the prominence of hospitality- the table serving. Th e methods are sometimes combined. Th e representation of the elements of the miracle can also change in these methods; they can be repeated or removed.