Modernleşen Türkiye'de beden ve nüfus politikaları: Hıfzıssıhha, terbiye, öjeni

Abstract

Modernleşen toplumlarda beden giderek artan bir biçimde siyasal söylem ve pratiklerin nesnesi olmaktadır. Beden politikalarının temel özelliği tıbbi bilginin siyasal süreçleri dönüştürmesidir. Siyasetin tıbbileşmesi ve tıbbın siyasileşmesi modernleşen toplumlarda beden politikalarının en önemli göstergesidir. Bedene yönelik politikalar tıp ve siyasetin bütünleşmesiyle gerçekleşmektedir. Bu tezde modernleşen Türkiye'de beden politikalarının ortaya çıktığı tarihsel ve siyasal koşullar çalışılmıştır. Araştırmada öncelikle Osmanlı Devleti'nin son dönemindeki nüfus ve bedene yönelik politikalar incelenmiştir. Tezin bu bölümünde 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde nüfus ve bedeni ilgilendiren yasalar, söylemler ve kurumlar incelenmektedir. Bu çalışmada esas olarak erken Cumhuriyet döneminde Türkiye'de gerçekleşen beden ve nüfus politikaları ele alınmıştır. Modernleşen Türkiye'de beden ve nüfus politikaları, biyopolitika kavramından hareketle analiz edilmektedir. Çalışmada erken Cumhuriyet döneminde Türkiye'de gerçekleşen beden ve nüfus politikaları üç temel başlık altında ele alınmaktadır: Hıfzıssıhha, terbiye ve öjeni. Hıfzıssıhha bölümünde tıbbi söylem ve kurumlar üzerinden bedenin tıbbileştirilmesi tartışılmaktadır. Terbiye bölümünde bedeni normalleştirmeye, disiplinli ve üretken hale getirmeye yönelik politikalar tartışılmaktadır. Öjeni bölümünde ise bedene yönelik öjenist söylem ve pratikler incelenmektedir. Anahtar kelimeler: Modern Türkiye, beden politikaları, biyopolitika, hıfzıssıhha, terbiye, öjeni.