HERAKLEİTOS’UN STOA FELSEFESİNE ETKİSİ

Abstract

Ephesoslu Herakleitos, Miletoslu filozoflardan tümüyle ayrı bir felsefe geliştirmemiştir. Miletoslular gibi o da şeylerin çeşitliliğini açıklayan bir ilke belirlemiştir: ateş. Herakleitos ussal düzeni gösteren Logos fikriyle daha geniş açılımlı bir felsefe ortaya koymuştur. Herakleitos’daki Ateş ve Logos Stoa’da temel ilkelerdir. Herakleitos’un Logos kavrayışının Stoa’yı ne ölçüde etkilediği günümüzde de tartışmalıdır. Logos salt söz ya da açıklama anlamıyla alınmadığında Herakleitos’un Stoacılara etkisinin daha büyük olduğu ve onlar gibi fizikten ahlak ve toplum sorunlarına açılabilen bir felsefe geliştirdiği görülür. Buna göre Stoa’da da insanlar Logos’a göre işleyen doğal düzeni kavradıkça toplumsal yaşamı daha etkili ve uyarlı bir biçimde paylaşır, insan sürekli kendini ve parçası olduğu doğayı tanıma çabası içinde olmalıdır, her şey karşıtıyla değerlendirilebilir, bilgi arayışında olmayan insan değer üretemez. Stoa’da daha çok dingin bir dünyaya ulaşma hedefi göze çarpar. Bu nedenle Herakleitos’un Stoa’ya göre önemi ussal yaşamı paylaşanların ulaştığı bir dinginlik arayışının ötesinde karşıtlıkların birliği ilkesi üzerinden sorgulayıcı ve geniş açılımlı düşüncelere yol açmasından gelir.

Ephesian Heraclitus did not developed a philosophy that is wholly differentiated from the philosophes of Miletus. He had determined a principle which consists of a multiplicity of things like Miletus’, too: fire. However, Heraclitus had put forth a more comprehensive philosophy that are based on his idea of logos that means order of reason. How to measure, Heraclitus’ thought of logos affected the Stoics is being debated nowadays. If logos was not only taken of means of the word or the account, it would be seen that Heraclitus’ effect on the Stoics was more than expected and, he developed his philosophy that was extended to ethical and social problems. Heraclitus affects Stoics’ these opinions: the more people conceive of natural order that works, according to Logos, the more they can share in the life effectively and conveniently, people should try to know themselves and nature that is their part of, everything should be valued to according to opposites, if people don’t want to try to searching of knowledge, they can’t produce merit. That side of his thought is more important than Stoics’, because he guided for searching for comprehensive thoughts, while Stoics looked for peaceful order that would be provided by persons whose shared common rational life.