Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii

Abstract

Tarihin ilk dönemlerinden beri yerleşimin görüldüğü Gürcistan, MÖ 12. yüzyılda İberya olarakbilinmekte ve üç kabile tarafından yönetilmekteydi. Azize Nino’nun (Öl.338) Gürcistan’a Hristiyanlığıgetirmesiyle birlikte bu topraklarda Hristiyanlık hızla yayılmıştır. Osmanlıların Gürcülerle olan ilişkisiFatih Sultan Mehmet döneminde başlamıştır. Zaman içerisinde artan ilişkiler sonucunda, özellikle AcaraBölgesi’nde Müslümanların sayısı Hristiyan Gürcüleri geçmiştir. Osmanlı toprağı içerisinde MüslümanGürcülerin, yakın coğrafyalarla olan ilişkileri onların mimarisine de yansımış, Anadolu ve özellikleKaradeniz Bölgesi’yle kültürel alışveriş yüzyıllar boyunca sürmüştür. 2015 yılındaki arazi çalışmasındayaptığımız tespitler sonucunda elde ettiğimiz verileri değerlendirdiğimizde, Ghorcomi Camii’nin, AcaraBölgesi’ndeki camilerden farklı plan şemasına sahip olduğu görülmüştür. Yapı ayrıca ulu cami olarakçevre köylerin ortak ibadet mekânı olarak da kullanılmaktadır. Çalışmada, öncelikle yapı, plan özel-likleriyle incelenerek, uygulanan plan şemasının öncülleri ve yakın çevredeki benzer uygulamalara de-ğinilerek karşılaştırılmıştır. Yapının süsleme programına da değinilerek gerek Acara Bölgesi, gerekseKaradeniz ve Anadolu örnekleriyle kurulan mimari ilişkiler tartışılmaya çalışılmıştır.

Inhabited since antiquity, Georgia was known as Iberia in the 12 th century B.C. and was ruled by three tribes. Christianity spread in Georgia after St. Nino (d. 338 A.D.) introduced this religion. The Ottoman relationship with the Georgians dates back to the reign of Mehmet the Conqueror. In time, relations increased, which caused the number of the Muslim population to exceed the number of Georgian Christians. Close contact and the cultural interaction of Muslim Georgians with neighbouring lands, particularly with Asia Minor and the Black Sea Region, which lasted for centuries, was reflected by themselves in their architecture. The surveys we conducted in 2015 show the Ghorcomi Mosque in the Ajaria region has a different plan when compared with other mosques in the area. The mosque is also known as the "ulu" (holy/grand) mosque and used as a common ground for worship by nearby villages. This study examines the architectural plan and the decorative features of the building, and compares the plan with its predecessors and similar buildings in the vicinity. The decorative features are also investigated in relation to the architectural relationships formed with examples in the Ajaria region, as well as the Black Sea region and Asia Minor.