GÜRCİSTAN/ACARA KEDA BÖLGESİ’NDEKİ OSMANLI DÖNEMİ CAMİLERİ

Abstract

Dünyanın kadim topluluklarından olan Gürcüler, AzizeNino’nun(öl.338) Hristiyanlığı topraklarına getirmesiyle bu dini kabuleden ilk topluluklardan olmuşlardır. İberya olarak bilinen Gürcistancoğrafyası uzun yıllar Bizans ve İran arasında etkinlik mücadelesinesahne olmuştur. Daha sonra bölgeye Türklerin gelmesiyle Gürcü-Türkmücadelesi -kimi zaman da dostluğu- uzun yıllar sürmüştür.Gürcistan’da Osmanlı askeri gücü ilk olarak Fatih Sultan Mehmetdöneminde görülmeye başlanmıştır. Osmanlı-Safevi mücadelesindesürekli el değiştiren bölgede 18. yüzyıldan itibaren Rusların hakimiyetigörülmektedir. Gürcistan içerisinde özerk bir eyalet niteliğinde olanAcara, Osmanlı yönetiminde en çok kalan ve bu kültürü en çokbünyesinde barındıran bölgedir. Günümüze ulaşan camileri, medreselerive diğer pek çok mimari eseri Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Acaraiçerisinde ilçe merkezi durumunda olan Keda’dan günümüze ulaşandokuz ahşap cami özgün niteliklerini günümüze taşıması bakımındanönemlidir. Bölge camileri, gerek yapım teknikleri gerekse süslemeözellikleriyle Karadeniz coğrafyasında görülen pek çok ahşap cami ilebenzer özellikler gösterse de yöreye özgü farklı nitelikleri debarındırmaktadır. İncelediğimiz yapılarda usta ismine rastlanması,bezeme tarihinin verilmesi gibi pek çok detay çalışmamız ile ilk defayayınlanacaktır. Bu çalışma ile süsleme açısından her biri farklı makalekonusu olacak yapıların genel tanıtımının yapılması amaçlanmış olup,süsleme programı ve yakın coğrafyalarla olan ilişkisi sonraki çalışmalarakonu edilecektir. 1991’e kadar ibadet amacı dışında kullanılmış veyakapalı kalmış olan camilerde pek çok özgün unsur bu nedenle korunmuşolup, günümüzde yapılacak onarımlarda da bu özgünlüğü bozmayacakmüdahalelerin yapılması amaçlanmalıdır.

As one of the ancient populations on earth, Georgians are one of the earliest people to have converted to Christianity with its introduction to this religion by St. Nino (d. 338). Known as Iberia, Georgian lands, for many years, witnessed the power struggles between Byzantine and Iran. The arrival of the Turks in the region resulted in clashes as well as friendships over long periods of time. Turks first arrived in Georgia during the reign of Mehmet the Conqueror. The region continuously changed hands during the Ottoman-Safevid power struggle but saw Russian rule from the 18 th century onwards. An autonomous region within Georgia, Adjara remained under Ottoman rule for the longest period, and therefore displays Ottoman culture the most. Its surviving mosques, school and many other buildings were constructed during the Ottoman period. Nine timber mosques in the district centre of Keda in Adjara are significant for their intact original architectural features. Although their construction techniques and decorative elements show similarities with timber mosques in the Black Sea geography, the mosques in the region also display different local features. Many details such as names of building masters and dates of decoration in the buildings we have investigated will be published for the first time. While these buildings merit individual articles on their decorative arts, this article aims to give a general introduction. The decorative programs and relations with nearby lands will be the subjects of other studies. These mosques were either used outside their original function or remained closed, and most of their original features remain intact. Therefore, any future intervention should aim not to harm the authenticity of these buildings.