İstanbul’da 19. yy sivil kargir mimarinin korunması için Fener bölgesi örneğinde bir yöntem geliştirilmesi

Abstract

Bu çalışmada XIX. yüzyılda İstanbul Fener bölgesinde inşa edilmiş kârgir doku incelenmiş ve zamanla bozulan bu dokunun iyileştirilmesi için bir öneriler bütünü geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu hedef doğrultusunda tezin kurgusu şu şekilde özetlenebilir. Birinci bölümde, bölgede XIX. yüzyıl ortamını hazırlayan tarihi gelişim süreci kısaca aktarılmıştır. ( İstanbul genelinde ). Eski çağ koloniler zamanı olan Bizans öncesinin, Bizans İmparatorluğunun ve bundan sonra Tanzimat'ın ilanına kadar gelen Osmanlı döneminin tarihi, sosyal ve fiziksel gelişimi öne çıkarılarak incelenmiştir. Tanzimat ile oluşturulan yeni yasal düzenlemeler incelenerek, bu dönemdeki sosyal, ekonomik, örgütsel ve yönetimsel değişiklikler ile bunların uygulama alanlarına aktarılma çabaları kent ölçeğinde ortaya konulup varılan sonuçlar belirtilmiştir. İkinci bölümde, Tanzimat ile değişen şehir dokusu ve sivil mimarinin özgün bir örneğini oluşturan ve günümüze kadar fiziksel dokusunu korumuş Fener bölgesi incelenmiştir. Bu bölümde ilk olarak Fenerin, Bizans Dönemi ile, Osmanlı Döneminde Tanzimat'ın llanı'na kadar olan tarihsel gelişimi aktarılmıştır. Bunu izleyecek 1839 tarihinden sonra bölgede oluşan yeni bir yasal dönemin sonucu meydana gelen sivil kârgir mimarinin plan, cephe ve yapısal özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Fener bölgesindeki sivil mimarinin bozulma nedenlerinden en önemlisi olan sosyo- ekonomik yapının değişimi yerinde yapılan gözlemlerle tespit edilmiştir. Bunun sonucunda bozulmanın sosyal ve fiziksel boyutları ortaya konmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, koruma kavramının dünyada ve Türkiye'de tarihsel gelişimi incelenmiş ve bu süreçte planlanan, uygulanan ve sonuçlanan rehabilitasyon çalışmalarına yer verilmiştir. Beşinci bölümde, dördüncü bölümde irdelenen örneklerden elde edilen bilgiler ve üçüncü bölümde verilen alan çalışmalarının ışığında, Fener Bölgesininrehabilitasyonu için öneriler geliştirilmeye ve yıpranmalara yapısal çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Altıncı bölümü oluşturan sonuç ve önerilerde bu çalışmanın kuramsal araştırma ve alan çalışmaları aşamalarında varılan ve gerekli görülen hususlar belirtilmiştir. Ayrıca bu iki aşamanın birleştirilmesi ile ya da diğer bir deyişle kuramsal ve uygulanmış verilerin Fener bölgesine uyarlanması ile ortaya çıkarılan iyileştirme önerileri bir bütün olarak verilmiştir.