Abstract
Çok değişkenli parametrik olmayan teknikler özellikle son yıllarda dünya literatüründe önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Gelişen bilgisayar teknolojisi de parametrik yöntemlere kıyasla daha gerçekçi olan bu tür tekniklerin uygulanmasını kolaylaştırmaktadır. Özellikle grafiksel gösterim ağırlıklı teknikler büyük ilgi görmektedir. Bu çalışmanın amacı kategorik verilerin analizi için geliştirilmiş olan grafiksel gösterime dayalı homojenleştirme analizini (Homogeneity Analysis) incelemektir. Homojenleştirme analizinde nesne ve kategoriler için kayıp fonksiyonu olarak tanımlanan belirli kriterleri en iyileyen puanlar belirlenir daha sonra bu puanlar yardımıyla grafikler oluşturulur. Çalışmada kayıp fonksiyonları ve bunların çözümlerinde kullanılan algoritmalar incelenmiş ve elde edilen grafiklerin yorumlan sunulmuştur. Uygunluk analizi (Correspondence Analysis) de benzer bir teknik olmakla beraber sadece iki değişken için uygulanmaktadır. Özetle uygunluk analizi ikideğişkenin oluşturduğu iki boyutlu çapraz tablolar için kullanılmaktadır. Bu nedenle homojenleştirme analizi çoklu uygunluk analizi olarak da adlandınlabilmektedir. Çalışmada uygunluk analizi incelenmiş, grafiklerin oluşturulabilmesi için gerekli olan koordinat hesaplarına değinilmiştir. Her iki analiz sonucunda elde edilen grafiklerin kategoriler arasındaki ilişkiyi belirlemek için kullanımının yanı sıra kategorileri sınıflandırmak için kullanımı üzerinde de durulmuştur. Grafiklerin incelenmesini kolaylaştırmak amacıyla lojistik regresyon analizinin kullanımı önerilmiştir. Analizlerden elde edilen koordinatlara uygulanan lojistik analizi yardımıyla ulaşılan fonksiyonların ayrımsama için kullanılabileceği gösterilmiştir. Homojenleştirme analizi ile ilişkili olduğu düşünülen çok değişkenli analiz tekniklerinden çok boyutlu ölçekleme, doğrusal olmayan temel bileşenler analizi ve doğrusal olmayan kanonik korelasyona da değinilmiştir. Bu tekniklerle elde edilebilecek grafiklere örnekler verilmiş ve teknikler arası farklılıklar açıklanmıştır. Uygulamada bir otomotiv şirketinin bayileri üzerinde gerçekleştirdiği araştırma sonuçlan kullanılmış ve SPSS paket programının 8.0 sunumundan faydalanılmıştır. Elde edilen grafiklerin çeşitli açılardan yorumlan sunulmuştur. Yararlı olabileceği düşünülen komut dizinlerine ve araştırmada kullanılan soru formuna yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler : Kategorik Veri, Homojenleştirme Analizi, Uygunluk Analizi, SPSS CATEGORIES, HOMALS, PRINCALS, OVERALS.