Doğal taş malzeme koruyucuların performans ölçümünde deneysel metot araştırması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, ülkemizdeki restorasyon ve konservasyon uygulamalarındaki koruyucu malzeme kullanımında çalışma sürelerini kısaltacak bir metot aramak amaçlanmıştır. Aşınmış doğal taşların korunması için, yeni polimer ürünlerin dayanıklılıklarını hızlandırılmış eskitme deneyleri ile kanıtlamaları gerekmektedir. Laboratuarda deneysel çalışma yapılmadan, yapı yüzeyinde koruyucu malzeme uygulamak çoğu zaman geri dönüşümsüz hatalara yol açmaktadır. Özellikle bu uygulamaların daha çok tarihi eserler üzerinde yapıldığı göz önüne alındığında, ön deney ve laboratuar çalışmalarının önemi ortaya çıkmaktadır. Beş bölümden oluşan tezde literatür çalışması ile mevcut deney yöntemlerinin irdelenmesi ve yeni bir deney metodu geliştirilmesi hedeflenmiştir. Birinci bölümü oluşturan girişte, konunun boyutları irdelenmiş, çalışmanın amaç ve kapsamı belirtilmiştir. İkinci bölümde, malzeme koruyucuların kullanım amacı ve gerekliliği araştırılmış, doğal taş malzemenin özelliklerini kaybetmesine neden olan bozulma etkenleri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, malzeme koruyucuların kullanımında, uluslararası literatürde yer alan deney metotları ile standartlar irdelenmiştir. Deneyler tek veya çok parametreli olarak sınıflandırılmış ve aynı deneylerin farklı ülkelerdeki uygulamaları ele alınarak deneyler yapılmış, sonuçlan grafik anlatımı ile verilmiştir. Dördüncü bölümde, bir önceki bölümde yer alan deney çalışmaları sonucunda yapılan tespitler üzerine Koruyucu Performansı Test Cihaza geliştirilmiştir. Deneylerde koruyucu malzeme seçimini yapılan ön deneyler, korunan doğal taş malzeme seçimini ise ülkemizdeki kullanım potansiyeli ve malzeme özellikleri Vbelirlemiştir. Koruyucu Performansı Test Cihazı'nda Su Emme, Tuz Kristalizasyonu, Güneş Işınımları (Ultraviyole-mor ötesi ve Enfraruj-kızıl ötesi), Yağmur Simülasyonu, Zemin Suyu Simülasyonu yapılabilmekte ve bu etkiler tek ya da bir arada istenilen süreye programlanarak verilebilmektedir. Beşinci bölümde, deney çalışmalarının sonuçlan değerlendirilmiş, tek ve çok parametreli deneyler karşılaştırılmalı olarak ele alınmış, sonuç ve öneriler verilmiştir. Çalışmada sonuç olarak, doğal taş malzemede bozulma sebepleri belirlendikten sonra, bunlar laboratuarda simülize edilmiştir. Her doğal taş malzemenin ve koruyucu malzemenin kendine has özellikleri olduğu dikkate alınarak koruyucu kullanımında hızlandırılmış deneysel metotların uygulanmasının gerekliliği, hızlandırılmış eskitme faktörlerinin ve iklimsel verilerin simülasyonunun önemi ortaya çıkmıştır. Geliştirilen 'Koruyucu Performansı Test Cihazı', deneylere zaman ve uygulama açısından pratiklik kazandırmış ve örneklerinden farklı olarak doğal taş malzemede zemin-toprak etkisini simülize edebilmiştir.