Kentlerimizde kimlik sorunu ve günümüz kentlerinin kimlik derecesini ölçmek için bir yöntem denemesi

Abstract

Ülkemizde 1950'li yıllardan itibaren görülen, sosyo ekonomik gelişme sonucu; kentlerde her açıdan bir değişim başlamıştır. Gerek işlevsel, gerekse estetik açıdan tüm kentlerde bir sistem bozukluğu, bir belirsizlik yaşanmaya başlamıştır. Bu durumun günümüze kadar sürmesi sonucu, kentlerin ana dokusu ve yapısı bozulmuş ve bir çözüm aranmaya başlanmıştır. "Her kentin bir kimliği vardır" varsayımından yola çıkarak açıklamalar getirilmiş; araştırmamızın temel noktası olan varsayımın gerçekleşmesi için, kimliğin tanımı hedeflenmiştir. 1. Bölümde; kent ve kent ile ilgili kavramlar tanımlanmış, kimlik tanımı için bazı saptamalar yapılmıştır. Kent kimliğinin tanımı ve özellikleri belirlendikten sonra da; kimliği etkileyen ve kimliğin oluşumunda rol oynayan etkenler ortaya konmuştur. 2. Bölümde; uluslararası kimlik tanımları ve çalışmaları ele alınmıştır. Avrupa'nın belirlenen birkaç ülkesinde; a. Kimlikle ilgili yorumlar b. Ülke kentlerinin bugünkü durumu c. Seçilen ülkeden bir kentte, yapılan kimlik çalışmaları irdelenmiştir. Günümüz Türk kentleriyle de bir karşılaştırma yapılmıştır. 3. Bölümde; ülkemizin genelde bozulmuş ve kimlik sorunu olan günümüzdeki bazı kentlerden iki örnek seçilerek, kimlik ve kimliği etkileyen etkenler araştırılmıştır. Her kent tek tek ele alınarak, kimliğini oluşturan ya da kimliğin yok olmasına yolaçan etkenler ortaya konmuştur. Kentin oluşumundaki fiziksel ve sosyo-ekonomik yapı ile günümüz koşullarındaki fiziksel ve sosyo-ekonomik yapı karşılaştırılmıştır. Sonuçta; her iki kent için de "bölgesel mekan analizi haritaları" yapılmıştır. Bu iki kent, İzmir ve Eskişehir'dir.xii 4. Bölüm'de; ülkemizin, geleneksel dokularını koruyan ve kimliğini henüz tam anlamıyla yitirmemiş "Geleneksel Kentler" inden iki örnek seçilerek kimlik ve kimliği etkileyen etkenlerin analizi yapılmıştır. Tipolojik yapı, bu tip kentlerimizde kimlik üzerinde daha çok etkilli görülmektedir. Seçilen kentlerin herbirinde, kimliğin genel yapısını koruyan etkenlerin etkileri tek tek ele alınmıştır. Bir önceki bölümde olduğu gibi, bu bölümde de kentlerin "bölgesel mekan analizi haritaları" yapılmıştır. Araştırmasını yaptığımız iki "geleneksel kent" imiz Adana ve Kütahya'dır. 5. Bölüm ise; araştırmamızın sonuçlarına ışık tutacak, bir inceleme niteliği taşımaktadır. Kentlerin kimliğinin belirli bir düzeyde de olsa korunmasını ve yitirilmesinin önlenmesini sağlayacak bir sistem yaklaşımı önerilmiştir. Bu sistem yaklaşımı; ele aldığımız kentler üzerinden değerlendirilerek ve o kentler üzerinde yaptığımız birtakım çalışmaların devamı olarak ortaya konmuştur. Modelin uygulamalarının birçoğu 3. ve 4. bölümlerde denenmiştir. Modelin amacı: ülkemiz genelinde aynı ölçüde kimlik değerine sahip, belirli bir ismi olan, ismiyle anılan ve o ismin kente yakışır bir kalite getirdiği kentler oluşturabilmektir.