Yüksek binaların yapım kriterleri ve bu kriterlerin İstanbul’dan dört örnek üzerinde analizi

Abstract

Pek çok etkene bağlı olarak gelişen yüksek binalar, Alman ve Amerikan standartlarına göre farklı şekilde tanımlanmaktadır. Alman standartlarında en yüksek noktası 22 m. yi aşan binalar "yüksek bina" klasmanına girerken; Amerika'da bu sınır, 12 kat olarak belirlenmiştir. Yüksek binaların gelişimi, pek çok etkene bağlı olarak gerçekleşmiştir. Bu etkenler içinde teknolojinin ilerlemesi ile gelen çeşitli yenilikler, fizyolojik ve psikolojik etkiler, ekonomi ve büyük şehirlerde yaşanan arsa spekülasyonu önemli rol oynamaktadır. Yüksek binaların oluşum sürecinde, pek çok aşamadan geçilmektedir. Fizyolojik, psikolojik etkenler, reklam yapma ve prestij kazanma arzulan, ekonomik kaynak ve finansman ile binaya verilecek fonksiyon, karar verme sürecini oluşturmaktadır. Karar verme aşamasından sonra yer seçimi ve ön araştırma süreçleri başlamaktadır. Çevresel etkenler, bölgenin yoğunluğu, imar kanunları, siluete etki, algılanma, manzara ve ulaşımın, bu süreç içinde incelenmesi gerekmektedir. Bir sonraki aşama olan projelendirme süreci, pek çok disiplinin birlikte çalışması gereğini beraberinde getirmektedir. Şehircilik alanında altyapı, yerleşim, çevre düzeni ve ulaşım çalışmaları yapılırken, mühendislik alanındaki projelendirmeler, mimari ile birlikte yüksek bina yapımında çok önemli bir yer tutmaktadır. İnşaat mühendisliği, zemin mekaniğinden, taşıyıcı sistem seçimine, temel sistemlerinden, yük hesaplarına pek çok konuya çözüm getirirken; elektrik mühendisliği, enerji sistemleri, akıllı sistemler ve kullanılacak teçhizat konusuna açıklık getirmektedir. Makina IVmühendisliği ise, binanın tüm ısıtma, soğutma, havalandırma, sıhhi tesisat ve yangın sistemleri üzerinde durmaktadır. Mimari tasarım ve iç donanım çalışmaları ile güvenlik sistemleri de projelendirme sürecinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Yapım sürecinde inşaat süresi, teknoloji ve ekipman; kullanma sürecinde ise işletme, otomasyon, denetim ve bakım önemli bir yer tutmaktadır. İstanbul'da son yıllarda büyük bir hızla yapımı süren yüksek binaların, tüm bu yapım kriterlerine uygunluğunun belirlenmesi için, Sabancı Center, Holiday Inn Crowne Plaza, Maya Akar Center ve Barbaros Turizm ve Ticaret Merkezi üzerinde yapılan araştırmaların konuya ışık tutacağı düşünülmektedir. Dikkate alınan ve gözden kaçan veya ihmal edilen kriterlerin, karakteristik özelliği büyük olan İstanbul şehri üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri bu ışık yardımı ile aydınlatılmak istenmektedir.