Başlangıcından günümüze Türk sinemasında dekor ve dekor yapımı

Abstract

Sinema Türkiye'ye bulunuşundan kısa bir süre sonra gelmiştir. Lumiere kardeşlerin icadı olan Sinematograf aleti ile 28 Aralık 1895 yılında Paris'te halka açık olarak gerçekleştirilen ilk film gösterisini, istanbul Beyoğlu'ndaki Sponeck Birahanesi'nde Türk halkına yapılan gösteri izlemiştir. Türk Sineması'nın temeli ise, 1915 yılında Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın Birinci Dünya Savaşı içinde Almanya'da yaptığı araştırma-inceleme çalışmalarının sonucunda kurulan Merkez Ordu Sinema Teşkilatı ile atılmıştır. Önceleri askeri amaçlı çeşitli belge filmleri çekilmiş, giderek konulu film yapımına geçilmiştir. Bu dönemde Merkez Ordu Sinema Teşkilatı'nın yanısıra, Müdafaa-i Milliye Cemiyeti adıyla yarı askeri bir kuruluş, gelirlerini artırmak amacıyla film yapımına yönelmiştir. Sedat Simavi'nin 1917 yılında yönettiği Pençe ve Casus adlı ilk konulu filmler, Teşkilat' in Divanyolu'nda bugünkü Sağlık Müzesi 'nde stüdyo olarak oluşturulmuş mekanlarda gerçekleştirilmiştir. Bu alanlar, film çekimi için yeterli mekanlar olmamıştır. Türk Sineması tarihinde film yapımına uygun ilk stüdyo 1922 yılında kurulan Kemal Film stüdyosudur. Kemal Film stüdyosunda ve daha sonra 1928 yılında kurulan îpek Film stüdyosunda film çalışmaları yapan Muhsin Ertuğrul, filmlerini sinemasal anlatımdan uzak dekor anlayışıyla gerçekleştirmiştir. Ertuğrul, 1939'a dek Türk Sineması'nda tek yönetmen olarak çalışmıştır. 1940 yılında, Muhsin Ertuğrul sinemasına tepki olarak Geçiş Dönemi sinemacıları film yapımına başlamışlardır. Bu dönemde, filmler çoğunluklastüdyolarda kurulan dekorlarda çekilmiş ve sinemasal yaklaşıma özen gösterilmiştir. Türk Sineması'nın dilini ve yapısını gerçek kimliğine kavuşturan Sinemacılar Kuşağı'nda yer alan filmler ise, gerçek mekanlarda çekilmiştir. Bu dönemde yatırımın hızla geri dönmesini sağlamak için, stüdyo kullanımı ve dekor yapımı giderek azalmıştır. Günümüz Türk Sineması'nın filmleri de, daha önceki örnekleri gibi, çoğunlukla, stüdyo ve dekorların dışında, gerçek mekanlarda çekilmektedir. Tiyatro dekoratörlüğü yapan veya Güzel Sanatlar'm bir dalında eğitim görmüş olan sanat yönetmenleri tarafından bu mekanlar görsel tasarımlarla düzenlenmektedir.