Toplumsal yapının yeniden biçimlenmesi: Habermas üstüne bir araştırma

Abstract

Eldeki çalışma çağdaş Alman düşünürü Jürgen Habermas'm felsefe ve toplumsal bilimler çerçevesinde değerlendirilebilecek düşünceleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Çalışma, Habermas'm "bilgikuramı toplumsal kuram olarak olanaklıdır" şeklinde özetlenebilecek temel yaklaşımını paylaşmaktadır. Çalışmanın ana eksenini bu yaklaşımın önce özne ya da bilinç felsefesi çerçevesinde, sonra da iletişim kuramı ve dil felsefesi çerçevesinde gerçekleştirilme çabası oluşturmaktadır. Bu genel çerçeve içinde Habermas'm pozitivist bilim anlayışı (Comte ve Popper); yorumbilgisel yaklaşımlar (Dilthey ve Gadamer); psikanalizin ilgl-çıkar temelinde pozitivizm ile yorum bilgisini birleştirebilme potansiyeli; açıklama ve anlamanın birleşimi açısından Weber'in kuramı; çalışma(emek) ve etkileşim açısından Marx'm kuramı; Aydınlanma ve ussallık sorunsalı; iletiş imsel eylem kuramı; modernlik ve postmodern söylem hakkındaki görüşleri ayrıntılı bir biçimde ele alınmaktadır. Sonuç olarak da, Habermas'm kuramının bu genel çerçevesi "anayasal yurtseverlik" ve "sivil itaatsizlik" kavramları aracılığıyla örneklenmeye çalışılmaktadır.