HAZRET-İ ÖMER'İN ADALETİ: DÂSİTÂN-I ŞEHMÂN

Abstract

Hz. Ömer, İslam tarihinde adaletiyle ünlenmiş bir sahabedir. Yaşadığı devir içinde ve halifelik görevini yerine getirdiği dönemde adaletiyle hükmü altındakileri yönetmesiyle tanınmaktadır. Bu sebeple onun adaletli yönetim anlayışıyla alakalı olarak pek çok rivayet İslâm tarihi kitaplarında yer almaktadır. 13. Yüzyılda fetih hareketlerinin yoğun olması ve gaza anlayışıyla birlikte İslâm dîninin üstünlüğünü halka anlatma ihtiyacının birlikte ortaya çıkması münasebetiyle sahabeler ile alakalı dînî ve tasavvufî hikâyelerin ortaya çıktığını görmekteyiz. Bu hikâyelerde onların dindarlıkları ve İslâm toplumuna örnek olan yönleri anlatılmaya çalışılmıştır. Üzerinde çalıştığımız mesnevîde Hz. Ömer'in zina eden oğluna dahi dönemin hukuku gereği ceza uygulayışı ve cezalandırılan oğlu dahi olsa herhangi bir iltimas geçmediği anlatılmaktadır. Mesnevî, "halk tipi mesnevî" grubuna dahildir. Bu tip mesnevîlerin klasik özelliği halkı dînî ve ahlakî konularda eğitmek ve onları İslam dîni çevresinde toplamaktır. Bu sebeple Hz. Muhammed'in hayatı ve mucizeleriyle birlikte sahabelerin hayatlarının bir döneminde yaşanmış olaylardan da yola çıkılarak sade dille yazılmış bu tip mesnevîlere rastlamak mümkündür. Dâsitân-ı Şehmân, yukarıda belirtmiş olduğumuz özellikleri gösteren bir mesnevî olup Hz. Ömer'in adaletli yönetim anlayışı hikâye edilmektedir. Öncelikli olarak mesnevîde anlatılan hikâyenin tarihsel yönü irdelenmiştir. İslâm tarihi kaynaklarında Hz. Ömer'in hangi oğluyla ilgili böyle bir rivayetinde var olduğu araştırılmıştır. Daha sonra mesnevînin halk tipi olma özellikleri üzerinde durulmuştur. Mesnevînin nüsha incelemesi yapılmış ve transkripsiyonlu metine yer verilmiştir.

Hz. Omer, a famous companion of the prophet of Islam, the principle of fair. Living in speed, and the caliphate has fulfilled the task of overseeing those under the provision is recognized in the act of justice. For this reason, many related to his fair management approach is narrated in the books of Islamic history. 13 Century of conquest to be intense and gas together with an understanding of the superiority of the Islamic religion with the need to tell the public to mark the emergence of religious and mystical stories about Sahaba observe that arise. In this story, an example of their piety and Islamic societies have attempted to describe the direction. Working on mathnawi's, Hz. Omar, the son of adultery and punished even implement a penalty period by law, even if the son does not exceed describes any favors. Mathawi, "folk-type mathnawi " belongs to the group. Mathnawi classic feature of this type of religious and moral issues to educate the people, and gather them around the religion of Islam. For this reason Hz. Muhammad's life and miracles took place during the events of their lives on the basis of the mathnawi of this type can be found written in plain language. Dasitan-ı Şehman, the above-mentioned properties are not showing the mathnawi. Hz. Omar is a story of a mathnawi equitable management approach. Primarily, mathnawi's described in the historical aspects of the story is examined. In the Islamic history sources, Omar's son about which there is in such a rumor were investigated. Then focused on mathnawi's features the type of folk. Conducted and transcribed copies of mathnawi views are given in the text.