Mimarlık eğitimi için elektronik portfolyo sistemi model araştırması : MSGSÜ Mimarlık eğitimi örneği

Abstract

Gelişen dijital tasarım ve iletişim olanakları diğer eğitim birimleri gibi mimarlık eğitimi de etkilenmektedir. Mimari tasarım süreçlerinde yaşanan dijital gelişimle birlikte mimarlık eğitiminde ders çıktıları ve yöntemleri de etkilenmektedir. Mimarlık eğitimi doğasında olan görsel ağırlıklı ders çıktıları bilgisayar ortamında hazırlanmakta, sunulmakta ve saklanmaktadır. Bu durum mimarlık eğitimi için bir yandan geleneksel yöntemlerle denetimi güç bir ortam yaratırken bir yandan da öğrenci, öğretmen, akademisyen ve idareciler için yeni olanaklar sunmaktadır. Gelişmeleri yakından takip eden mimarlık okulları, eğitim çıktılarını dijital sistemler üzerinden toplamakta, arşivlemekte ve tüm eğitim sistemini bu yolla pratikte bir bütün olarak takip edip denetleyebilmektedir. Elektronik portfolyo sistemleri mimarlık öğrencisi, öğretmeni, akademisyeni, idarecisi ve kurumu açısından oldukça önemli avantajlar ve olanaklar sunabilmektedir. Bu doğrultuda tez çalışması, e-portfolyoların eğitimde kullanılmaya nasıl başlandığını ve geliştiğini açıklamaktadır. Portfolyo ve e-portfolyo kavramlarını irdelemekte ve farklarını göstermektedir. E-portfolyonun kullanım alanlarını, türlerini ve sınıflandırılması yapılmaktadır. Türkiye'de e-portfolyo kullanımı ile ilgili yapılmış çalışmalara değinilmektedir. E-portfolyoların güçlü ve zayıf yanları, riskler ve potansiyelleri tartışılmaktadır. Çalışmanın amacı mimarlık eğitimi için e-portfolyo sistem modeli önermektir. Bu doğrultuda tez çalışmasında, e-portfolyo sistemleri değerlendirme kriterlerinden bahsedilmektedir. Bununla birlikte, e-portfolyo sistemleri ve örnekleri incelenmektedir. E-portfolyoların daha iyi anlaşılması ve modelin planlaması için Moodle, Mahara, PebblePad ve Watermark e-portfolyo sistemleri irdelenmekte ve anlatılmaktadır. Bu kapsamda, önerilecek model mimarlık eğitiminde kullanılması planlandığı için mimarlık eğitimi özelinde e-portfolyo irdelenmektedir. Mimarlık eğitiminde e-portfolyonun öneminden bahsedilerek, mimarlık eğitimi programı bileşenleri olan stüdyo eğitimi, teorik eğitim, bilişim eğitimi ve staj eğitimi irdelenmektedir. Modele rehberlik etmesi amacıyla literatürde mimarlık eğitimi e-portfolyo örnek kullanımları ve eleştirileri irdelenmektedir. Mimarlık eğitiminde e-portfolyo kullanımının güçlü ve zayıf yanları, riskleri ve potansiyellerine değinilmektedir. Ayrıca e-portfolyo sisteminin uygulanması için dikkat edilmesi gereken detaylara yer verilmektedir. Bu doğrultuda tez çalışması, mimarlık eğitimi için önerilen e-portfolyo modeli 4 temel kullanım içerisinde ele alınmaktadır. Öğrenme, vitrin, değerlendirme ve akreditasyon amaçlı kullanımları sağlayan e-portfolyo modeli önerilmektedir. Böylece e-portfolyo modeli mimarlık eğitimini öğrenme kullanımıyla desteklemekte, değerlendirme kullanım modeliyle öğrenme sürecini ve sonuçlarını değerlendirmekte ve bunun için değerlendirme listeleri ve anketler tasarlamaktadır. Akreditasyon kullanımıyla mimarlık eğitimi ve değerlendirme sonuçlarını akreditasyon raporlaması için arşivlemektedir. Vitrin kullanımıyla öğrencilerin çalışmalarını sunmalarına, e-portfolyo sistemi içerisinde tasarlamalarına ve dış paydaşlarla paylaşmalarına yardımcı olmaktadır. Önerilen e-portfolyo modelinin kullanımları algoritmik akış şemaları ile desteklenmektedir. Son olarak incelenen veriler ve sahip olunan bilgiler göz önünde bulundurularak, önerilen e-portfolyo modelinin değerlendirme kullanımı ile MSGSÜ Mimarlık Eğitimi özelinde öğrenci performansı değerlendirme modeli üzerine bir çalışma yapılmaktadır. Bunun için öncelikle mimarlık teorik eğitimi ve Türkiye'deki Mimarlık Eğitimi Programları incelenmektedir. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), Yıldız Teknik Üniversite (YTÜ), Bahçeşehir Üniversitesi (BAÜ), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ), Gazi Üniversitesi, Bilgi Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknik Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Kültür Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mimarlık Eğitimleri incelenerek dersler gruplandırılmaktadır. Mimarlık Eğitimi dersleri "Tasarım", "Kültür/Sosyoloji", "Teknik/Sistem/Yapı", "Mimari Uygulama/Yöntem", "Kuram/Teori", "Çevre/Koruma" ve "Sunum/İfade Teknikleri" olmak üzere 7 gruba ayrılmaktadır. Yapılan gruplandırmanın devamında, MSGSÜ Mimarlık Eğitimi süreci içerisinde verilen zorunlu ve seçmeli dersler bu gruplar altında listelenmektedir. Bununla birlikte e-portfolyo modeli ile yapılacak değerlendirmenin yöntemini belirlemek için e-portfolyo sistemleri ile yapılan değerlendirme türleri irdelenmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda biçimlendirici ya da özetleyici değerlendirme, öğrenme için değerlendirme ya da öğrenmenin değerlendirilmesi, ders notları ile değerlendirme ya da öğrenme çıktılarının değerlendirilmesi ve ders düzeyinde değerlendirme ve program düzeyinde değerlendirme yöntemlerinden bahsedilmektedir. Edinilen bilgiler doğrultusunda öğrenci performans değerlendirmesi için öğrenci ders notları ve öğrenme kazanımlarını kullanarak öğrenci merkezli özetleyici değerlendirme modeli önerilmektedir. Tez çalışmasının son bölümünde, modelin uygulanması için öncelikle öğrenci performans değerlendirme listesi tasarlanmaktadır. Değerlendirme listesi, MSGSÜ Mimarlık Bölümü öğrencileri için tasarlanmaktadır. Değerlendirme listesi "Mimarlık Eğitimi" ve "Kişisel Gelişim" olmak üzere iki ana bölüme ayrılmaktadır. "Mimarlık Eğitimi" bölümü kendi içerisinde, "Akademik Eğitim" ve "Mimarlık Mesleki Gelişim" olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. "Mimarlık Eğitimi" bölümü daha önce yapılan derslerin gruplandırılmasından yola çıkarak, "Tasarım", "Kültür/Sosyoloji", "Teknik/Sistem/Yapı", "Uygulama/Yönetim", "Kuram/Teori", "Çevre/Koruma", "Sunum/İfade" ve "Genel" olmak üzere 8 bölüme ayrılmaktadır. "Mimarlık Mesleki Gelişim" bölümü, "Staj", "Yarışma", "BIM Kursları" ve "Çalıştaylar" olmak üzere 4 bölüme ayrılmaktadır. "Kişisel Gelişim" bölümü ise "Sosyal Sorumluluk", "Kişisel Gelişim ve Eğitim", "Dil Eğitimi", "Bilişim Teknolojileri", "Yönetim" ve "Hobi" olmak üzere altı kısma ayrılmaktadır. Performans değerlendirme listesinin son aşaması öğrenci performans puanı hesaplamasının yapılmaktadır. Öğrencinin performans puanı hesabı 3 ayrı kategoride yapılmaktadır. Bunlar "okul", "meslek" ve "akreditasyon" performans puanı hesaplamasıdır. Yapılacak performans kategorisine göre öğrenme kazanımları kullanılmaktadır. Tüm bu veriler doğrultusunda tasarlanan performans değerlendirme listesi e-portfolyo modeli değerlendirme bölümünde tanımlanmaktadır. E-portfolyo sistemi içerisinde ilgili bölüme verileri girerek performans sonuçlarının verilerini sayılar, puanlar, grafikler, dereceler ve metinler halinde görüntülenmektedir. Bu raporları e-portfolyo sistemi kullanarak düzenleyebilmektedir. Ayrıca öğrenci bunları vitrininde yayınlayabilmekte ve hedefleri doğrultusunda dış paydaşlarla paylaşabilmektedir.