Mimarlık ve sinema arakesitinde bir yönetmenin analizi : Wes Anderson

Abstract

Mimarlık ve sinema, hareketli görseller içeren sinemanın ortaya çıkışından günümüze sürekli gelişen bir etkileşim içerisindedir. Bu etkileşim, toplum ve kültür ile şekillenen iki disiplinin mekânın tasarlanması, yeniden üretimi ve temsili bağlamlarında mekânı ortak bir dil ögesi olarak kullanmasıyla gerçekleşir. Mimarlık, mekân kurgulama sanatı iken; sinema mekânlar aracılığıyla film dünyasını yaratır ve anlatımını destekler. İki disiplin de tasarımın öncelikle zihinde kurgulanması ve daha sonra somutlaştırılarak ortaya birer yapıt çıkarılmasıyla benzer üretim aşamalarından geçer. Senaryo, karakter, set, ışık, renk, çerçeveleme, kamera ve kurgu-montaj gibi filmsel araçlar sinemasal mekânın üretimine etki ederek; mimari tasarım bileşenleri, mekânsal algıya etki eden fiziksel ve psikolojik faktörler ile birlikte mimarlık ve sinemanın arakesitini oluşturur. Sinema, kurgusal mekân tasarımlarıyla mimarinin laboratuvarı işlevindedir. Yönetmen mekân yaratımında, işlevselliğini ve sürdürülebilirliğini düşünmek zorunda olmadığı için bir mimardan daha özgürdür. Mimari mekânın kurgulanması; kullanım amacına göre farklılık gösterirken; sinemasal mekân da filmlerde anlatıya göre varlık gösterir ve her filmde hikâyeye göre yeni bir mimarlık üretilir. Sinemasal mekânlar, mevcut mekânın aynen kullanımı ile kurgulanmış olsa dahi gerçek mekândan farklı olarak, sinemadaki bir temsildir. Bu durumda yönetmenler film mekânlarında, gerçek mekânın deneyimlenmesi sonucu bellekte oluşturulan mekânsal imajları yansıtır. Mimari mekânların üreticisi mimarlar iken; sinemasal mekânların üreticileri, yönetmenler ve sanat ekipleridir. Fransız Yeni Dalga Sineması ile ortaya çıkan otör yönetmenler, filmlerinin üretiminde set tasarımından kurguya, her aşamaya hâkim olarak bağımsızlaşmışlardır. Dolayısıyla filmlerinde mekân kurgusunu bizzat gerçekleştiren otör yönetmenler, mimarlara benzerler. Kendine has estetik anlayışı, simetrik çerçevelemeleri ve pastel renkleri ile bilinen Wes Anderson, günümüzde otör yönetmen olarak kabul görenlerdendir. Anderson'ın sinemasal mekânlarını kurgulama yöntemleri, mevcut mekânı birebir kullanmayıp kendi tasarım anlayışı doğrultusunda dönüştürerek yarattığı masalsı dünyalar ve mekân tasarım bileşenlerini bilinçli bir şekilde kullanarak mekân psikolojisi ile adeta bir mimar gibi oynaması çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Wes Anderson'ın, tasarımlarını ve uygulama aşamalarını en ince detayına kadar düşünerek, planlı bir şekilde yürütmesi; bir mimarın mekân üretimindeki titizliğine ve detaycılığına benzer. Çocukken mimar olma hayalleri kuran Anderson'ın, gerçek bir mekân tasarlaması da onun benzersiz film estetiğinin mimariyle buluşmasını somutlaştırmıştır. Bu çalışmada; sinema ve mimarlık arakesitindeki ilişkinin güçlenmesine etki eden Wes Anderson'ın sinemasal mekânları analiz edilmiş olup; elde edilen veriler ışığında yönetmenin bilinçli tasarım tavırları ortaya konularak onun aslında bir mimar olarak kabul görmesinin mümkün olup olmayacağı tartışılmak istenmiştir.