Göçmenler üzerinden kentsel mekân kalitesinin aidiyete etkisi : Aksaray Meydan-Yusufpaşa Tramvay Aksı örneği

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski olan göç hareketleri geçmişte olduğu kadar günümüzde de dünya gündeminin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Savaş, iklim değişikliği, ekonomik vd. nedenler ile gerçekleşen göç hareketleri yalnızca sosyolojik açıdan değil kentsel ve mekânsal boyutlarda da incelenmelidir. Çalışmanın temeli göç üzerinden mekânsal kalite ve mekânın kullanım değeri, anlamı ve bu bileşenlerin aidiyet algısına etkisi üzerinden değerlendirmelere dayandırılmaktadır. Göçmenler üzerinden mekân ve kullanıcı arasındaki etkileşimin belirlenmesi ve bu sürecin mekân kalitesi değerlendirme yöntemleriyle tespit edilmesine yönelik mekân çalışması geliştirilmiş, elde edilen bulgular üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Tez kapsamında üst ölçekte göç üzerinden Türkiye'nin ve İstanbul'un yeni dünya sınırları bağlamında dünyadaki konumu, bir transfer noktası olarak değeri tartışılmış, bu çerçevede alt ölçekte kentsel mekân kalitesinin aidiyet algısına etkileri sorgulanmıştır. Bu çerçevede göç ile ilgili kavramlar, dünyada oluşan yeni sınırlar, mekân kalitesi kriterleri ve mekânsal aidiyet algısı ile ilgili bileşenler etkileşimli olarak ele alınmış, değerlendirme kriterleri belirlenmiştir. Aksaray metro durağı ve Yusufpaşa tramvay durağı arasında bulunana ticaret aksında gerçekleştirilen saha çalışması kapsamında anketler ve gözlemlerle, kullanıcıların çalışma mekânına ilişkin memnuniyet derecesi belirlenmiş, mekân kalitesi ölçütleri üzerinden karşılaştırmalarla aidiyet algısına etkileri tartışılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında göçmenlerin yoğun olarak çalıştığı ve tarihi kent merkezinde yer alan alan Aksaray metro durağı ve Yusufpaşa tramvay durağı aksında mekân kalitesinin aidiyet algısı üzerinde etkisinin zayıf olduğu ancak aidiyet algısının mekân kalitesi algısında etkili olduğu görülmektedir. Kalıcı çözümler üretebilmek için göçmenlerin öncelikle yasal statülerinin ve çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve bununla birlikte toplumun bir parçası olarak kentsel mekânın üretimine katılım sağlayabilecekleri tasarım araçlarının geliştirilmesine yönelik bulgular ve tespitler elde edilmiştir.