Arşiv Belgeleri Üzerinden Davudpaşa Mahkemesi’nin Mimari Bir İncelemesi

Abstract

İstanbul’un fethinin ardından Sadrazam Davud Paşa’nın 15.yy’da inşa ettirdiği külliye içerisinde kurulduğu bilinen ve Paşa’nın ismi ile anılan Davudpaşa Mahkemesi İstanbul’un en eski şer-i mahkemelerinden biridir. Osmanlı Devleti’nde cami, mescit gibi yapıların içerisindeya da kadıların ikamet ettikleri binalarda kurulduğu bilinen mahkemeler için, 19.yy’a kadar fonksiyon olarak özelleşmiş bir yapı türünün bulunmaması nedeniyle, yapıların konumu ve plan düzenleri hakkında elde edilebilen veriler kısıtlıdır. Bu çalışmada Tarihi Yarımada’nın geçirdiği yangınlardan etkilendiği bilinen ve günümüze ulaşmayan Davudpaşa Mahkemesi’nin daha önce sunulmamış bir 19.yy belgesi üzerinden mimari incelemesi yapılmıştır. Çalışmada ilk olarak genel hatlarıyla Osmanlı mahkemelerinin konumları incelenmiş, daha sonra Davudpaşa Mahkemesi’nin yapısal özellikleri ve konumlanışı hakkında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden elde edilen özgün belgelerin sağladığı veriler değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda arşiv ve literatürden elde edilen veriler ile yapının 3 boyutlu bir eskizi hazırlanarak, elde edilen fiziksel veriler somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmada detaylı şekilde incelenen, H: 1307 / M:1890 tarihli keşf-i evvel belgesi ve eki; içerdiği kat planı çizimleri ile malzeme ve ölçü bilgileri nedeniyle, hem bir 19.yy mahkeme yapısı tasarımı olması açısından kıymetli iken, hem de bulunduğu bölgenin tanımlanmasında rol üstlenen Davudpaşa Mahkemesi’nin bir dönem kurulmuş olduğu yapının fiziksel konumlanması hakkında fikir veren önemli veriler sunmuştur.