Türkiye mimarlık eğitiminde öğrenci entegrasyonu amaçlı bir arayüz programı önerisi

Abstract

Bu çalışma Türkiye'de mimarlık eğitimi almaya hak kazanmış öğrenci profilinin, tasarım odaklı eğitim ile ilk karşılaştığı yer olan birinci sınıf mimarlık eğitimini bir 'Arayüz' olarak değerlendirmektedir. Bu değerlendirme üzerinden ise öğrencinin eğitime entegrasyonunu amaçlayan ek bir sistem önerisi getirmeyi hedeflemektedir. Oluşturulan öneri, dünya ekseninde uygulamadaki gelişimin eğitime yansıma sürecindeki yavaşlığı bir sorun olarak ele almaktadır. Bunun yanı sıra Türkiye ekseninde ise yerele ait durumun problemli yapısına bir çözüm arayışı içermektedir. Çalışmada ortaya konulan temel hipotez, Türkiye'de ilk yıl mimarlık öğrencilerinin tasarım stüdyosu ekseni içerisinde şekillenen ve öğrenci için yeni olduğu öngörülen eğitim sistemine adaptasyonuna zorlanması üzerinedir. Tez çalışmasının odağı olan bu hipotez, ilk yıl öğrencisinin, tasarım stüdyosu içerisinde 'ne yaptığını bilmiyor olma' durumu üzerinden şekillenmekte ve sorunsalı mimarlık eğitim sistemine eklenerek kurgulanacak bir 'Arayüz' programı ile yeniye ve zamansal değişime dahil öğrenme biçimlerine yönlendirme amacı taşımaktadır. Çalışma kapsamında 'Arayüz' kavramı, ilk yıl mimarlık eğitim sistemi içerisinde öğrencilerin farklı yerellikler ve nesiller üzerinden görece eşitlenebileceği düşüncesi ile, 'tasarım eğitimine entegrasyonu kurgulayan bir model' olarak tanımlanmaktadır. Çalışmanın sorun bildirimini oluşturan 'eğitimdeki değişim gereksinimi', soruna çözüm üretme hedefi üzerinden bir program oluşturma amacı taşımaktadır. Yöntem odaklı arayüz program önerisi, değişen ilişki ve iletişim sistemlerinin entegrasyonunun yanı sıra, tasarım eğitimi ile mimarlık öğrencilerinin ilk karşılaştığı yer olan birinci sınıf eğitimindeki, tasarım sürecine dair sorunsalları tanımlamayı ve tanımlar üzerinden bir öneri oluşturmayı hedeflemektedir. Çalışma bu bağlamı ile 'tasarım sürecinin tasarımını' konu almakta ve sürece dair bir metodolojinin bugünkü varlığını, son 30 yıllık süreçteki belirli çalışmalar üzerinden sorgulamaktadır. Çalışma kapsamında, mimari tasarım eğitimindeki kuramsal yaklaşımlar içerisinde deneyimlenen belirli metodolojik çalışmalara dair tartışmalara yer verilmektedir. Ayrıca, kıtalar bazında başı çeken sınırlı sayıdaki mimarlık okulu programlarının ilk yıl sistemleri ile Türkiye'deki üç üniversitenin (İTÜ, MSGSÜ, KHAS) ilk yıl programları incelenmektedir. Çalışmada yöntem olarak, ilgili üniversitelerin eğitmenleri ve öğrencileri ile sorunsalları ortaya koyma ve derecelendirme amaçlı anket çalışmaları yapılmıştır. Bunun yanı sıra konu ile ilgili yapılan benzer akademik araştırmalar anket çalışmaları ile karşılaştırılarak, son 15 yıllık bir süreç üzerinden tartışmaya açılmıştır. Çalışmanın sonuç önermesi; eğitimde kuramsal yaklaşımlar, örnek okul programları ve Türkiye'de yapılan alan çalışması değerlendirmeleri üzerinden oluşan ihtiyaca göre şekillenmiştir. Öneri ve ek bir arayüz programı kapsamında oluşturulan konu başlıkları ve içeriklerin bugünkü eğitim sistemine adaptasyonu ve yeri de ayrıca tartışmaya açılmıştır. Sonuç önermesinde uygulanacak arayüz programı ile, mimarlık eğitim sisteminde gelişimi, değişimi ve sürekli güncellemeyi destekleyen ek bir eğitim önerisi getirilmektedir.