Mimar Sinan Fine Arts University Institutional Repository
DSpace@MSGSÜ digitally stores academic resources such as books, articles, dissertations, bulletins, reports, research data published directly or indirectly by Mimar Sinan Fine Arts University in international standarts, helps track the academic performance of the university, provides long term preservation for resources and makes publications available to Open Access in accordance with their copyright to increase the effect of publications.Search MSGSÜ
Muhammed Rahim'in Meâricü'n-nübüvve tercümesi (Dil incelemesi - transkripsiyonlu metin - dizin)
Abstract
Molla Muin tarafından 15. yüzyılda telif edilen Mearicü'n-nübüvve, Hz. Muhammed'in hayatının anlatıldığı siyer türüne ait Farsça kaynaklardan biridir. Eser, 16. yüzyılda, önce Celalzade Mustafa Çelebi tarafından sonrasında ise Altıparmak Mehmed Efendi tarafından Batı (Osmanlı) Türkçesine; daha sonra 18. yüzyılın ortalarında, Muhammed Rahim-i Miskin tarafından Farsçadan Doğu (Çağatay) Türkçesine tercüme edilmiştir. Farsça orijinal eser ve Türkçe tercümeleri, dinî ehemmiyetlerinin yanı sıra miraç gibi konularda dönemin algısı ve düşünce tarzını yansıtmaları açısından dikkat çekicidir. Muhammed Rahim, Doğu Türkçesi Tercümesi'nde, bazı alıntı sözcüklerin veya terimlerin Türkçe kökenli karşılıklarını verir, edebî metinlerde de kullanılan bazı terim veya ibareleri açıklar. Bu açıklamalar, dönemin edebî metinlerinin değerlendirilmesine katkı sunabilir. Aynı eserin hem Batı ve hem de Doğu Türkçesi tercümelerinin bulunması, Türkçenin iki farklı sahasındaki tercümeler arasında birçok alanda yapılabilecek olan karşılaştırmalı çalışmalara zemin oluşturması açısından önem arz eder. Bu çalışmada Mearicü'n-Nübüvve'nin Doğu Türkçesi tercümesinin çeşitli ülkelerdeki, tespit edilen nüshaları listelenmiş, tercümenin ne zaman yapıldığıyla ilgili veriler sunulmuştur. Tercümenin Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan Özel 15 numaralı nüshasının transkripsiyon harfleri ile çeviri yazısı yapılmış; nüshanın yazım, ses, biçim ve cümle özellikleri incelenmiştir. Tercümedeki iç içe birleşik ve şartlı birleşik cümleler; yardımcı cümle-ana cümle zaman dengesi, yardımcı cümlenin ana cümleye öge veya öge tamlayanı olarak katılımı, birleşik cümlenin farklı cümle yapıları içerisindeki durumu bağlamında incelenmiştir. Transkripsiyonlu metinden sonra dizin bölümünde, tercümede yer alan sözcüklerin kökenleri, anlamları, satır numaraları, varsa mütercimin sözcüklerle ilgili açıklamaları ortaya konmuştur. Metinde yer alan özel adlara ve Arapça, Farsça dua ve ibarelere ayrı bir dizinde yer verilmiştir.
