Biyolojik temelli eko-kumaş tasarımı ve uygulama örnekleri : kenevir lifinin tekstil alanında kullanımı üzerine bir çalışma

Abstract

İçinde bulunduğumuz dönemde yaşanan ve gelecekte yaşanması öngörülen ekolojik sorunlar üzerine farkındalığın ve duyarlılığın artması yönünde yapılan çalışmalar, tasarım alanı açısından giderek önem kazanmaktadır. Özellikle tekstil tasarımı bakımından ele alındığında; var olan üretim yöntemlerinin, hammadde çeşitlerinin, kullanılan kimyasal maddelerin ötesine yönelen biyo-teknolojik gelişmelerin, ekolojik değerlere ve biyolojik esaslara dayanan kavramların etkili olduğu yeni tasarım anlayışları ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede, öncelikle insanın doğa ile arasındaki ilişkinin önemi vurgulanarak doğadan ilham alan, doğayı model alan ve onun çalışma prensiplerini benimseyen, sürdürülebilir ekolojik dengeyi korumayı hedefleyen döngüsel tasarım yaklaşımları öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, özellikle ekoloji kavramının teorik ve pratik açılardan tasarım alanına etkileri üzerine yoğunlaşılarak hem malzeme hem de üretim süreci bakımından biyolojik potansiyelin temel alındığı, ekolojik dengenin korunması konusunda duyarlı biyolojik temelli ekolojik kumaşların tasarım sürecinde nasıl şekillendiği incelenmektedir. Bu kapsamda geliştirilen üretim yöntemleri, yeni hammadde ve malzeme arayışları, var olan malzemelerin organik bir şekilde kullanımına yönelik öneriler ve bu kullanıma uygun çeşitli terbiye işlemleri ile biyolojik temelli malzemelerin kullanıldığı ekolojik kumaş yapılarına yönelik kumaş tasarım yöntemleri ortaya konmaktadır. Çalışmanın uygulama kısmında, ekolojik tekstil tasarımı açısından oldukça önemli ve etkili bir malzeme olarak kenevir lifi incelenmektedir. Kenevir lifi, doğal bir lif olması sebebiyle biyolojik temelli olarak tanımlanmasının yanı sıra doğaya zarar vermeyen, hatta katkı sağlayan özellikleri ile ekolojik değeri oldukça yüksek bir liftir. Bu sebeple çalışmanın uygulama aşamalarında temel malzeme olarak seçilen kenevir lifinin, farklı üretim yöntemleri ile elde edilen kumaş yapılarında ortaya çıkan nitelikleri değerlendirilerek özellikle dokuma ve örme kumaş tasarımında kullanımına yönelik örnekler sunulmaktadır.