Etrüsk lahitlerinde ve duvar resimlerinde kadın ikonografisi

Abstract

Tezde cinsiyet arkeolojisi bağlamında Etrüsk kadınının toplum içindeki konumu, nasıl betimlendiği ve kadın erkek rolleri ele alınmıştır. Bu bağlamda hem yazılı kaynaklar hem de görsel kaynaklar değerlendirilmiştir. Özellikle Etrüsk lahitleri ve duvar resimleri temel alınmıştır. Gerek yazılı kaynakların gerekse Etrüsk kadın betimlerinin ikonografik karşılaştırmasının ardından tez çalışmamızın temelini oluşturan sorular cevaplanmıştır. Bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu sonuçlara kısaca değinilecek olursa; yazılı kaynaklar kapsamında başka toplumlarda Etrüsk kadınına benzer sosyal bir profil çizen kadınlar olup olmadığı değerlendirildiğinde Anadolu'da Asur Ticaret Kolonileri Çağı Kadınları ve Likya Kadınlarında benzer bir durum tespit edilmiştir. Görsel kaynaklar kapsamında mezar ortamından gelen lahitler, urneler, steller ve duvar resimleri üzerindeki Etrüsk kadın betimleri incelenmiştir. Yapılan ikonografik karşılaştırma sonucu lahit ve urnelerin kapaklarında uzanan kadın figürlerin Etrüsklere özgü olmadığı ifade edilebilir. Çünkü Etrüsk örneklerinden daha erkene tarihlendirilen Fenike metal kasesi üzerinde benzer bir sahneye rastlanmıştır. Ayrıca Etrüsk eş lahit ve urnelerinin kapak kısımlarındaki kadın ve erkeğin birbirine sarılması ve aralarındaki jestler de Etrüsklere özgü değildir. Mısır eş heykellerinde ve Geç Hitit mezar stellerinde benzer sahneleri bulmak mümkündür. Fakat Etrüskler tüm bu etkilerin bir karışımını kullanmış, buna kendilerine özgü bir tarz da katmıştır. Etrüsk eş ve birey lahitlerinde ve urnelerinde güç ve zenginlik vurgusu ön plana çıkarılmıştır. Buradan kadının erkekle eşit olduğu genellemesi yapılamaz. Etrüsk kadınının sosyal durumu ile ilgili olarak en çok ele alınan sahneler ise banket anıdır. Etrüsk stel-lerindeki ve urnelerindeki banket sahneleri klasik banket şemasındadır. Duvar resim-lerindeki tekli banket sahnelerindeki yazıtlı örnekler Greko-Pers stili stellerdeki ve Kıbrıs stellerindeki banket sahneleri ile benzerlikler taşımaktadır. Tekli banket sahnelerinin yazıtsız örneklerindeki sahnelerdeki kadınların ise eş figürleri oldukları net bir şekilde ifade edilemez. Çoklu banket sahnelerindeki kadın figürlerin ise hetairalar oldukları düşünülebilir.