Relationship between Political Discrimination Level Perceived by Teachers and Teachers' Organizational Cynicism Levels1

Abstract

Problem Durumu: Siyasi ayrımcılık kişilerin siyasi görüşleri nedeniyle karşılaştıkları etik olmayan davranışları tanımlamak için kullanılmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) (2006) siyasi ayrımcılığı, bireylerin siyasi parti üyelikleri ve siyasi, sosyo-politik ve ahlaki tutumları da dahil, düşüncelerine karşı yapılan ayrımcılık olarak tanımlamıştır. Ancak, ayrımcı davranışlar kimi zaman aynı siyasi görüşe sahip kişileri kayırma şeklinde de olabilmektedir. Siyasi ayrımcılığa maruz kalan bireyler önyargılardan kaynaklanan nedenlerde diğer işgörenlerin yararlandığı haklardan mahrum kalabilmektedirler. Çalıştıkları kurumda ayrımcılığa uğradıklarını düşünen bireylerin mesleki doyumlarının, örgütsel adanma ve bağlılık düzeylerinin ayrımcılığa uğramadığını düşünen bireylere göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, ayrımcılığa uğrayan bireylerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin yüksek olduğu, kariyer ilerlemelerinin yavaş olduğu, morallerinin ve performanslarının düşük olduğu, daha az inisiyatif aldıkları (Gallinsky, Bond ve Friedman, 1993; Leasher ve Miller, 2012; Demir, 2011; Esty, Griffin ve Hirsch, 1995) psikolojik sorunlar yaşadıkları, iş tatminlerinin düşük olduğu (Cassidy, Howe, Warden ve O'Connor, 2004) ve fiziksel sağlık sorunları yaşadıkları belirlenmiştir (Mays, Cochran ve Barnes, 2007). Ayrımcı davranışların sergilendiği örgütleri işgörenler çalışmak için tercih etmeyebilir, çalışanların işten ayrılma niyetleri artabilir ve örgütün imajı hasar görebilir. Eğitim örgütlerinde yaşanan siyasi ayrımcılığın çalışanların davranışlarını ve örgütün verimini etkilediğini araştırmalar göstermektedir. Öğretmenler tarafından algılanan siyasi ayrımcılık ile örgüt içinde istenmeyen bir tavır olan sinizmin ilişkili olabileceği görülmüş ve ampirik olarak test edilmesinin alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bireylerin yalnız kendi çıkarlarını gözettiğine inanan ve buna göre herkesi çıkarcı kabul eden kimse olarak açıklanan 'sinik' ve bunu açıklamaya çalışan düşünceye de 'sinizm' denmektedir (Erdost, Karacaoğlu, Reyhanoğlu, 2007). Sinizm "diğerlerinden hoşlanmama ve diğerlerine güvenmeme" olarak tanımlanmaktadır (Brandes, Dharwadkar ve Dean, 1999). Örgütsel sinizm, örgütün adil olmadığına dair inanç, güvenmeme ve buna bağlı eylemlerin artmasıyla oluşan inanışlarla sonuçlanan bilişsel, duyuşsal ve davranışsal açıları kapsayan karışık bir tutumdur (Johnson ve O'Leary- Kelly, 2003). Sinik işgörenlerin, örgütsel problemlerin temelindeki nedenleri belirlemede önemli rolleri vardır. Dolayısıyla, örgütsel değişim için gerçekleşen çabalara büyük katkı sağlarlar (Bommer ve diğerleri, 2005; akt. Kalağan ve Güzeller, 2009). Bu nedenle örgütlerde uygulanan her türlü ayrımcılık örgütsel sinizmin nedeni olabilir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık ile örgütsel sinizm davranışları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemektir. Bu amaçla, "öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık düzeyi ile örgütsel sinizmin arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?" ve "öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık düzeyi örgütsel sinizmin ne kadarını yordamaktadır ?'sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmanın Yöntemi: Araştırma ilişkisel tarama türünde desenlenmiştir. Araştırmaya Kırşehir ili merkez ilçede görev yapan 280 ilköğretim okulu öğretmeni katılmıştır. Veri toplama aracı olarak iki farklı ölçek kullanılmıştır. Öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık düzeyini belirlemek için Keskinkilic-Kara ve Büyüköksüz (2013) tarafından geliştirilmiş olan "Öğretmenler İçin Siyasi Ayrımcılık Ölçeği" kullanılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyini belirlemek için ise Sağır ve Oğuz (2012) tarafından geliştirilmiş olan "Örgütsel Sinizm Ölçeği" kullanılmıştır. Veriler çözümlenirken bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın Bulguları: Analizi sonuçlarına göre öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık ile örgütsel sinizm arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=.488; p<.01). Öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık ile örgütsel sinizmin alt boyutları olan çalıştığı kurumdan uzaklaşma (r=.396; p<.01), performansı düşüren etkenler (r=.541; p<.01) ve okula karşı olumsuz tutumlar (r=.307; p<.01) arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Siyasi ayrımcılığın yönetsel işlerde ayrımcılık alt boyutu ile örgütsel sinizmin çalıştığı kurumdan uzaklaşma (r=.418; p<.01), performansı düşüren etkenler (r=.568; p<.01) ve okula karşı olumsuz tutum (r=.312; p<.01) arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Siyasi ayrımcılığın sosyal işlerde ayrımcılık alt boyutu ile örgütsel sinizmin çalışanların karara ve uygulamalara katılımı (r=-.155; p<.01) alt boyutu arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Benzer şekilde siyasi ayrımcılığın yönetsel işlerde ayrımcılık alt boyutu ile çalışanların kararlara ve uygulamalara katılımı (r=-.204; p<.01) alt boyutu arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Örgütsel sinizm üzerinde etkisi olduğu düşünülen sosyal işlerde ayrımcılık ve yönetsel işlerde ayrımcılığın örgütsel sinizmi ne düzeyde yordadığını ortaya koymaya yönelik olarak yapılan regresyon analizi sonucunda, bu iki değişkenin örgütsel sinizm üzerinde etkisi olduğu belirlenmiştir (R²=0.27). Sosyal işlerde ayrımcılık ve yönetsel işlerde ayrımcılık birlikte örgütsel sinizmin %27'sini açıklamaktadır (Şekil 1). Standartlaştırılmış regresyon katsayılarına göre, yordayıcı değişkenlerin, örgütsel sinizm üzerindeki göreli önem sırası yönetsel işlerde ayrımcılık (?=0.550) ve sosyal işlerde ayrımcılıktır (?=.-0.110). Regresyon katsayılarının anlamlılık testleri göz önüne alındığında, yordayıcı değişkenlerden sosyal işlerde ayrımcılık değişkeninin (p<0.01) düzeyinde, yönetsel işlerde ayrımcılık değişkeninin (p<0.05) düzeyinde örgütsel güven üzerinde anlamlı yordayıcı olduğu görülmektedir. Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık ile örgütsel sinizm arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Alt boyutlara bakıldığında ise, öğretmenlerin algıladıkları siyasi ayrımcılık ile örgütsel sinizmin alt boyutları olan çalıştığı kurumdan uzaklaşma, performansı düşüren etkenler ve okula karşı olumsuz tutumlar arasında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Siyasi ayrımcılığın yönetsel işlerde ayrımcılık alt boyutu ile örgütsel sinizmin çalıştığı kurumdan uzaklaşma, performansı düşüren etkenler ve okula karşı olumsuz tutum arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Siyasi ayrımcılığın sosyal ilişkilerde ayrımcılık alt boyutu ile örgütsel sinizmin çalışanların karara ve uygulamalara katılımı alt boyutu arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Bu durumda sosyal ilişkilerde yapılan ayrımcılığın sergileniyor olması öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerini düşük de olsa düşürüyor yorumu yapılabilir. Benzer şekilde siyasi ayrımcılığın yönetsel işlerde ayrımcılık alt boyutu ile çalışanların kararlara ve uygulamalara katılımı alt boyutu arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Ayrıca, sosyal ilişkilerde ayrımcılık ve yönetsel işlerde ayrımcılığın örgütsel sinizm üzerinde etkisi olduğu belirlenmiştir. Sosyal ilişkilerde ayrımcılık ve yönetsel işlerde ayrımcılık birlikte örgütsel sinizmin %27'sini açıklamaktadır ve yordayıcı değişkenlerin, örgütsel sinizm üzerindeki göreli önem sırası yönetsel işlerde ayrımcılık ve sosyal ilişkilerde ayrımcılıktır. Buna göre, sosyal ilişkilerde ve yönetsel işlerde ayrımcılığın örgütsel sinizmin anlamlı bir yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın sonucu beklentilere uygun niteliktedir ve siyasi ayrımcılık arttıkça öğretmenlerin sinik davranışları artmaktadır çünkü her tür adil olmayan, etik dışı davranışın sinizm düzeyini artırma etkisi söz konusudur. Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin sinik davranışlarını önlemenin bir yolu olarak ayrımcılığa yer vermeden, farklılıklara değer vererek, adil ve etik davranış temelinde bir okul yönetiminin etkili olabileceği görülmektedir.

Problem Statement: Political discrimination is directed against individuals on the basis of their political party membership and views, including their sociopolitical and moral attitudes. People subjected to discrimination have a high level of professional exhaustion, slow upward career mobility, low morale and performance, less initiative, psychological problems, low job satisfaction and physical health problems. Political discrimination and cynicism, an unfavored attitude within an organization, were seen to possibly have a relationship, and an empirical test was, therefore believed to contribute to the literature. Aim of the study: This study aims to reveal the relationship between the political discrimination level perceived by teachers in school and their organizational cynicism level. Method of the study: This research utilizes a correlational screening format. The study group consists of 280 elementary school teachers serving in central district of Kirsehir province. The Political Discrimination Scale for Teachers and the Organizational Cynicism Scale for Teachers were used to determine political discrimination levels perceived by teachers and their organizational cynicism level respectively. Results of the study: Findings of the research revealed a medium level of significant relationship between political discrimination perceived by teachers and their organizational cynicism. Additionally, discrimination in social relationships and discrimination in administrative affairs were found to affect organizational cynicism. Accordingly, discrimination in social relationships and administrative affairs was found to be a significant predictor of organizational cynicism. Conclusion and Recommendations: Results of the study demonstrate a relationship between political discrimination and organizational cynicism, and teachers' perceptions of political discrimination play a significant role in promoting cynical behavior. The study recommends that to decrease teachers' cynicism, school principals should assure that teachers are not experiencing political discrimination in school