Türkiye'de tasarım girişimciliği: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde uygulanması önerilen tasarım teknokenti modeli

Abstract

Tasarım girişimciliği, çağdaş ekonomik dinamiklerin şekillendirdiği iş dünyasında önemli bir role sahiptir. Bu çalışma, Türkiye'de tasarım girişimciliğinin teşvik edilmesine yönelik Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi bünyesinde uygulanması önerilen "Tasarım Teknokenti" modelini önermektedir. Bu öneri, tasarım ve girişimciliğin kesişimindeki fırsatları ve ihtiyaçları ele alarak, Türkiye'nin girişimcilik ekosistemine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın temel hedefi, tasarım girişimciliği kavramını anlamak ve Türkiye'deki tasarım alanında girişimciliği teşvik edecek bir model önermektir. Bu amacı gerçekleştirmek için, tasarım, girişimcilik ve bu iki alanın kesişimi konusunda kapsamlı bir inceleme yapılmıştır. Ayrıca, Türkiye'deki girişimcilik ekosistemi ve mevcut tasarım girişimleri üzerine gerçekleştirilen röportajlarla saha çalışmaları yürütülmüştür. İlk bölümde konunun seçilme nedenlerinden bahsedilmiştir. Tasarımcıların girişimcilik eğitimi konusundaki eksiklikleri ve tematik teknoparkların azlığı bu nedenlerin temeli olarak belirlenmiştir. Tasarımcıların girişimcilik eğitimi konusundaki eksikliklerini ön plana çıkarmak için tasarım öğrencileri ile bir anket çalışması yürütülmüş, alınan cevaplar bu eksikliği desteklemiştir. İkinci bölümde tasarım ve girişimcilik kavramlaı ayrı ayrı detaylıca tanımlanmıştır. Tasarımın alanlarına ve eğitim tarafına değinilmiştir. Girişimciliğin ise kronolojik tanımları yapılmış, önemi vurgulanmış ve girişimci kişi açıklanmıştır. Girişimcilik eğitimi ve üniversite bağlantısı açıklanarak Devlet-Üniversite-Sanayi birlikteliğinden oluşan Üçlü Sarmal Modelinden bahsedilmiştir. Tasarım ve girişimcilik ilişkisinin ele alındığı bu bölümde kesişen ve ayrışan noktalara da değinilmiştir. Bu iki kavramı içinde barındıran Tasarım Odaklı Düşünmek ve Kreatif Endüstriler başlıklarına ayrıca yere verilmiştir. Önerilen model içerisinde yer alacak tasarım girişimlerinin alanlarının da belirlenmesi hedefiyle tasarım girişimlerinin alanları kategorize edilmiş ve Dijital Pazarlama, Oyun Sektörü, Ürün Tasarımı ve Web-App Tasarımı olarak dört başlıkta incelenmiştir. Araştırmaya röportajlar ile devam edilmiştir. Modelin oluşabilmesi için Teknokent içerisinde hem tasarım girişimcilerinin hem de teknokent yürütücülerinin yer alması gerekmektedir. Bu dördüncü bölümde sebeple mevcut işleyen modeller seçilmiş ve seçilen teknokentlerden hem yetkililer hem de tasarım girişimcileri ile röportajlar yapılmıştır. Tasarım girişimcileri ile yapılan röportajlardan, Teknokent içinde yer alacak bir tasarım girişimcisinin nelere ihtiyaç duyacağı, nasıl bir eğitim alması gerektiği, proje geliştirebilmesi için gerekli olan tüm ihtiyaçların neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Teknopark yetkilileri ile yapılan röportajlardan ise, bir Teknokentin kurulum sürecinin nasıl olması gerektiği, prosedürel detaylar, mekan seçimi, gerekli idari birimlerin neler olacağı, iş işleyiş, fiziki koşullar ve ihtiyaçlar, paydaşlıklar, etkinlikler ve kurulacak bölgenin sürdürülebilir olması için gerekli olan tüm detaylara erişilmeye çalışılmıştır. Her iki taraf ile yapılan röportajlar tablolaştırılarak kişilerin verdiği cevapların kesişim kümeleri ile tespit edilen ortak kelimelerden yola çıkarak bulgular tabloları oluşturulmuş ve model tanımı yapılırken bu sonuçlara dikkat edilmiştir. Çalışmanın bulguları, Türkiye'deki tasarım girişimciliğine yönelik eksiklikleri ve fırsatları vurgulamaktadır. Girişimcilik ekosistemlerinin yetkilileri ve tasarım girişimcileri ile yapılan röportajlar, mevcut durumun analizini sağlamış ve önerilen modelin gerekliliğini desteklemiştir. Elde edilen tüm veriler doğrultusunda beşinci bölümde modelin tanımı yapılmış ve modelin işleyişini sağlayacak ana başlıklar bir şema haline getirilmiştir. Bir Tasarım Girişimcili Merkezi oluşabilmesi için katılım sağlayacak tasarım girişimcileri için kuluçka programı önerisi oluşturulmuştur. Modelin amacı belirlenmiş ve örnek model olarak New York University Game Innovation Lab ele alınmıştır. Model tanımını detaylandırmak için Modelin Usul ve Esasları olarak yeni bir başlık açılmış ve T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Resmî Gazete'de yayınlanan "Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği" referans alınarak ve modelin bileşenleri oluşturulmuştur. Kurucu Heyet, Yer Seçimi, Sanayi Potansiyeli, Bölge Başvuruları, Yönetici Şirket, Genel Müdür, Kuluçka Merkezi, Personel İstihdamı, Desteklenecek Programlar gibi ilgili mevzuatta yer alan tüm başlıklara yer verilmiş her başlık için Tasarım Teknokenti özelinde önerilerde bulunulmaya çalışılmıştır. Tasarım Teknokenti tamamen tasarım odaklı çalışacağından tematik bir teknoloji geliştirme bölgesi olması planlanmaktadır. İlgili mevzuatta bu konuya İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgesi başlığı altında yer verilmiş olduğundan, tez kapsamında da İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgeleri için örnekler sunulmuş ve tasarım alanında böyle bir yapının olmadığı vurgulanmıştır. Sonuç olarak, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi bünyesinde uygulanması önerilen "Tasarım Teknokenti" modeli, tasarım girişimciliğinin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi için bir temel sunmaktadır. Bu model, tasarım eğitimi, girişimcilik eğitimi, sanayi iş birlikleri, ticarileştirme, pazarlama ve Ar-Ge gibi alanlarda entegre bir yaklaşımı öngörmektedir. tasarım girişimciliğini teşvik ederek Türkiye'nin inovasyon ve ekonomik büyüme potansiyeline katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu öneri, gelecekteki araştırmalar ve uygulamalar için temel bir rehberlik sunmaktadır.