Antik dönem taçlandırma sahneleri -Klasik, Hellenistik, Roma Dönemi-

Abstract

Bu tezde 26 adet arkeolojik eser değerlendirilmiştir. Bunlar Klasik dönem vazo resimleri, Klasik ve Hellenistik döneme ait plastik eserler ve Roma İmparatorluk dönemine ait bazı mimari yapılara dayalı rölyefler ve farklı malzeme grubundan çeşitli eserleri içermektedir. Klasik Dönem vazo resimlerinde sporcular, vazo ressamları ve aktörlerin taçlandırılmaları betimlenmiştir. Bu figürlerin yanı sıra Athena tarafından taçlandırılan Herakles betimleri de yer almaktadır. Bir yarışmada elde edilen bir başarı ya da kişilerin sahip oldukları bir beceriden dolayı ödül olarak bir çelenk başlarına takılmaktadır. Bir yarışma sonucunda kazanan taraf olarak taçla ödüllendirilmeleri söz konusudur. Taçlandırılanlar genelde ölümlü figür iken, taçlandıranlar ise genelde Athena ve Nike'dir. Tez kapsamında değerlendirilen Klasik ve Hellenistik Dönem'e ait antlaşma kabartmaları içerik olarak onurlandırma kararnamelerini oluşturmaktadır. Ölümlüler, kahramanlar ya da personifikasyonlar taçlandırılan figürlerdir. Figürlerin başına çelenk koyan figürler olarak genel olarak Demos ve Athena'yı görmekteyiz. Taçlandırılan figürler taçlandıran figürlere göre daha kısa boylu betimlenmişlerdir. Taçlandıran figürlerle statü olarak eş değer olmadıkları mesajı verilmeye çalışılmıştır. Onulandırma kararnamelerinde toplum yararına işler yapan ya da proksenos yani elçi diye adalandırabileceğimiz kişilerin taçlandırılmaları söz konusudur. Likya'dan Payava ve Merehi lahitlerinin ikonografik açıdan benzer özellik göstermeleri dikkat çekicidir. Bu lahitlerin taçlandırma sahnelerinde genç ve çıplak erkek figür, yaşlı ve sakallı bir başka erkek figür tarafından taçlandırılmaktadır. Yaşlı ve sakallı figürler satrap ya da önemli bir statüye sahip kişiler olarak düşünülmektedir. Farklı dönem ve farklı bölgeden gelen bir diğer mezar yapısı olan Belevi Anıtındaki taçlandırma sahnesi de Payava ve Merehi ile çok benzerdir. Çıplak bir figürün, sakallı ve yaşlı, himation giyinmiş bir figür tarafından taçlandırılmaktadır. Bu üç anıt ikonografik açıdan çok benzerdir. Roma İmparatorluk döneminden mimariye dayalı kabartmalar ve farklı malzeme grubundan eserlerde de taçlandırma sahneleri karşımıza çıkmaktadır. Roma İmparatorluk dönemi taçlandırma sahnelerinde özellikle imparatorların taçlandırılması betimlenmiştir. İmparatorları taçlandıran figür olarak zafer tanrıçası Victoria karşımıza çıkmaktadır.