Afet yönetiminde kullanılabilir acil durum modülü için hızlı-kolay-tekrarlanabilir bir kurulum modeli geliştirilmesi ve hizmet alt yapısının kurgulanması

Abstract

Afetin meydana geldiği andan itibaren gelişimini takip eden ve afetten hemen sonra başlayan acil yardım aşamasının süresi, afetin büyüklüğüne bağlı olarak birkaç gün ile birkaç hafta arasında değişiklik göstermektedir. Bu aşamadaki eylemlerin temel hedefi, insanların hayatını en hızlı şekilde kurtarmak, yaralıların tedavisini sağlamak, açıkta kalanların su, yiyecek, giyecek, barınak, korunma gibi hayati ihtiyaçlarını, en uygun yöntemlerle mümkün olan en kısa sürede karşılamaktır. Sahra-Acil Durum Hastaneleri, afet durumları ve savaşlarda, hasta ve yaralılara aciliyet alanında, taşınabilir barınak içinde, taşınabilir-hızla kurulup toplanabilir sağlık ekipmanları kullanarak, acil sağlık hizmetlerini verebilen hayat kurtarıcı birimlerdir. Sahra-Acil Durum hastanelerinde taşınabilir barınak olarak; önceden hazırlanmış demonte baraka veya konteyner, kurulmamış çadır paketleri ve prefabrik yapılar yaygın kullanılmakta, muayene ve tedavi amaçlı hasta yatakları ve bu hastanelere özgü, taşınabilir-hızla kurulup toplanabilir sağlık ekipmanları da bu barınaklara yerleştirilmektedir. Mevcut kullanılan barınak tiplerinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları söz konusu olup bu barınaklar için hızlı ve kolay kurulum ihtiyacının yanında, tekrar kullanılabilirlik, ihtiyaç dışı zamanlarda fazla yer ihtiyacı olmadan kolay depolanabilirlik, çevre şartlarından olumsuz etkilenmeden, bozulmadan saklanabilirlik, ihtiyaca göre genişletilebilirlik ve uygun maliyet gibi unsurlar da öne çıkmaktadır. Bu çalışma ile; mevcut modellerin her birine özgü tüm avantajları barındırarak dezavantajlarını ortadan kaldıran hızlı, kolay ve tekrarlanabilir kurulum için genişletilebilir modüler birimlerden oluşan bir model tasarımı gerçekleştirilerek bu tasarımın beklentilere uygunluğu değerlendirilmiş ve mevcut modellerle sürdürülebilirlik açısından karşılaştırılması yapılmıştır. 6 Şubat depremi sonrasında ortaya çıkan ihtiyaçlar da gözetilerek; çalışmanın temel amacını oluşturan modelin sağlık hizmetleri için Acil Durum Modülü (ADM) olarak kullanılabilirliği ve esnek modüler yapısıyla sahra hastanesi oluşturmak için uygunluğu yanında afet bölgelerinde ihtiyaç duyulan geçici barınma birimi, seyyar mutfak, banyo-tuvalet vb. farklı kullanımlara uygunluğu da değerlendirilerek mekân kurguları oluşturulmuş ve gerekli teknik donanımın modele entegrasyonu gerçekleştirilmiştir. Konsept tasarıma bağlı kalınmak suretiyle; düşük maliyet, kolay kurulum, taşınabilirlik, Modülarite, sürdürülebilirlik vb kriterler dikkate alınarak, modülün seri üretime uygun olarak üretilebilirliği analiz edilmiş ve endüstriyel üretilebilir model için teknik detaylar tanımlanmıştır. Araştırmada tasarım odaklı inovasyon sürecini temsil eden bir tasarım senaryosu uygulanmıştır. Konsept tasarımın kullanıcı odaklı geliştirilmesinde, hastane modülü olarak kullanıma uygunluk için yönetmeliklerle tanımlanmış temel gereksinimler karşılanmıştır. Sahra hastanelerinin organizasyonel yapılarına uygun fonksiyon şeması modüler tasarıma uygun biçimde planlanmıştır. Sürdürülebilirlik kavramı ile kurgulanmış yapılarda hem geleneksel hem de endüstriyel malzemelerin kullanıldığı dikkate alınarak çalışmanın öncelikli hedefleri kapsamında hafif, esnek ve sürdürülebilir bir model için kolay kurulum, kolay üretim, sürdürülebilir ve hızlı tedarik edilebilir malzeme kullanımı öncelenmiştir. Sürdürülebilirlik açısından diğer barınma birimleri ile karşılaştırma için dikkate alınan 32 kriterin 30'unda "Var/Yüksek" puanı almış, sadece 2 kriterde "Kısmen/Orta" olarak değerlendirilmiş ve diğer kurulum tiplerine göre öne çıkmıştır. Ayrıca geliştirilen modülün afet durumlarında farklı amaçlar için de (hayvan hastanesi, geçici barınma vb.) kullanılabilirliği ortaya konulmuştur.