Bizans Döneminde Buhur - Buhurdan Kullanımı ve Mersin Müzesi'ndeki Buhurdan Örnekleri

Abstract

En eski dönemlerden günümüze kadar çok tanrılı ve tek tanrılı inançlarda farklı amaçlarla tanrılara sunu olarak ateş üzerine bitki karışımları atarak yakma geleneği devam etmiştir. Musevilik ve Hıristiyan inançlarının her ikisinde de buhurun özel önemi vardır. Eski ve Yeni Antlaşma'da bununla ilgili bilgiler bulunur. Erken Hıristiyan dönemde, Hıristiyan inancıyla ilgili söz sahibi kişiler buhur yakmayı, Pagan bir uygulama olarak gördüklerinden karşı çıkmışlardır. Fakat takip eden süreçte buhur yakma dini törenlerin önemli bir parçası haline gelmiştir. Bitki karışımları ve ağaç kabukları yakmak için (Lat.) thuribulum veya (Yun.) thymiaterion denilen küçük metal kapları kullanmışlardır. Bunların bazılarının ağız kenarında asılarak kullanılması için zincirler bulunur. Zincirli olmayanlarda vardır. İnanca göre buhurun kokusu mekanları doldurarak kötü ruhları kaçırmakta, yukarı göklere doğru yükselen buhur duaları hızla Tanrı'ya ulaştırmaktadır. Günlük yaşamda ise buhur kötü kokuları bastırmak, havayı temizlemek için kullanılmıştır. Bizans dönemine ait kilise resimleri ve minyatürler buhurdanların kullanımlarıyla ilgili bilgi verir. Meryem'in ve diğer azizlerin cenaze törenlerinde buhurdan kullanıldığı görülür. Buhurun özellikle Meryem tapınımında önemli yeri olduğu, buhurdanın Meryem'i, buhurun İsa'yı temsil ettiği şeklinde yorumlanmıştır. Tanrı Anası Meryem'in ikonaları ve rölikler buhurdanla kutsanmıştır. Evlilik, vaftiz ve eucharistia (ekmek ve şarap ayini) törenlerinde ve imparatorun kilise ziyaretleri sırasında buhurdanla kiliseler kutsanmıştır. Bizans dönemine ait buhurdanlar arkeolojik kazı alanlarında ele geçmekte, Türkiye'deki ve yurtdışındaki müze ve özel koleksiyonlarda bulunmaktadır. Mersin Müzesi'nde de değerli küçük bir buhurdan koleksiyonu vardır.

We know that a variety of mixtures have been used as insence offered to the gods in both polyteism and montheism, from the earliest times until today. We also that a special importance is given to insence in both Judaism and Christianity from the Christian references to it in the Bible. In the early Christian religious leaders were against the burning of insence because of its associations with Paganism. But in the following centuries the burning of insence turned into a tradition in religious ceremonies. A mixture of plants and bark of trees was burnt in small metal vessels called thuribulum (lat.) and thymiaterion (gr.) which may or may not have chains attached for hanging. It was believed that the smell and vapour rising from the burning insence drove evil spirits, gave healing of diseases and in particular took the prayers of saints up to God, as it described in the Bible. In daily life insence was burned to conceal unwanted smells. Some information about the use of insence by the Byzantines can be obtained from the pictures in churches and from miniatures. According to these insence is shown as being burnt in scenes of burial ceremonies Mary and other saints; in scenes showing the veneration of relics or of icons of Mary, in scenes of marriage, baptism, and eucharistia ceremonies; and in scenes wherethe emperor visits the church. Known examples of Byzantine insence burners are found in archaeological excavations area, public and private collections both within Turkey and abroad. There is a valuable small collection of Byzantine insence burners in the Mersin Museum.