Mülûku’r-Rûm: Ya‘k?bî’ye Göre Roma İmparatorları

Abstract

Çok fazla bilinmeyen bir konu olmasına rağmen Ortaçağ Müslüman tarihçileri, eserlerinde Romaİmparatorluğu tarihinden de bahsetmişlerdir. Bunlar arasında en yalın olanı, Ortaçağ Müslüman tarihçi vecoğrafyacılarının önde gelen isimlerinden birisi sayılan Ya‘k?bî’nin (ö. 292/905’ten sonra) Târîhu’lYa‘k?bîisimli eserinde bulunmaktadır. Söz konusu anlatım, aynı zamanda Ortaçağ Müslüman yazılıkaynaklarında Roma İmparatorluğu’na dair olarak günümüze ulaşabilenlerin de en eskisidir. Çok büyükbir ihtimalle, buradaki bilgilerin menşei Claudius Ptolemaios’un (MS II. yüzyıl) ????????? ???????(Tabulae manuales) isimli eseridir. Bununla birlikte, Ya‘k?bî’nin yararlandığı metin, Ptolemaios’un sözkonusu eserine Theon Alexandrinus (MS IV.-V. yüzyıllar) tarafından ilaveler yapılmış hâlidir. Fazla birdetaya sahip olmayan bu anlatımda, birkaç yerde özet halinde birtakım bilgilerin aktarılmasıyla yetinilmiştir.Bu nedenle söz konusu anlatımı "Roma İmparatorları Listesi" şeklinde adlandırmak daha doğrudur.Sürekli münasebette bulundukları Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu oldukça iyi tanımalarınarağmen Müslümanların Roma İmparatorluğu’yla tanışmaları bu liste vasıtasıyla olmuş olmalıdır ve buaçıdan değerlendirildiğinde söz konusu listenin sahip olduğu önem aşıkardır.

Although it is little known, Medieval Muslim historians mentioned the history of the Roman Empire in their works. Of these Târîhu’l-Ya‘k?bî (d. 292/905), respected one of the leading historians and geographers of the Medieval Muslim school, in his work Târîhu’l-Ya‘k?bî, provides the reader with basic information and this work contains the oldest Muslim historical records concerning the Roman Empire which has survived to date amongst the Medieval Muslim written sources. It seems most probable that the source of this information was Claudius Ptolemaios (II. century A.D.), from his ????????? ??????? (Tabulae manuales). However, the text that Ya'k?bî employs in his work is no simple transcription of Ptolemaios’ work but was updated and modified with additions from Theon Alexandrinus (. IV.-V. c. A.D.). The record provided by Târîhu’l-Ya‘k?bî is not full of detail but was content to convey some information in a summarised form and, for this reason, it is more accurate to describe it as a "List of Roman Emperor’s". Despite having a very good understanding of the Eastern Roman Empire which they bordered and were constantly in contact with in various ways, the Muslims’ knowlege of the history of the Roman Empire must have been through this list, a point of importance when evaluated from this point of view.