Ta'ziye ritüelinin İran operasına etkileri bağlamında Behzad Abdi 'nin "Mevlana Operası" örneğinden yola çıkarak kostüm tasarımı uygulaması

Abstract

Ritüellerin toplum içerisinde varoluş nedenlerinden biri düzenli aralıklar ile halkı bir araya getirmektir. Eskiden beri toplumların arasında gerçekleşen en önemli ritüeller, dini ritüellerdir. Günümüz toplumlarının, kökenleri eskilere dayanan ve hala izlerini sürdüren ritüeller ile karşı karşıya kalması onlarda farklı etkiler yaratmıştır. Bu etkileri daha doğru tespit edebilmek için bu ritüellerin menşei ve gelişimini araştırmak gerekmektedir. İran'da gerçekleşen T'aziye ritüeli, bir dini ritüel olarak her zaman döneminin siyasi, kültürel, tarihi olayları ve dönem hakim ideolojinin etkisi altında kalmıştır. Bütün bu etkileşimlere rağmen tüm devirlerde, asıl varoluş nedenini ve amacını kaybetmemiştir. Bu ritüeller her zaman zulme karşı gelme, teslim olmama, cesaret ve yücelik gibi kavramları asıl hedef olarak görmüşlerdir. Bir yas ritüeli olan Ta'ziye, bu kavramlara ulaşmak için yüce, cesaretli ve özgecil bir kahramanın ölümüne yas tutarak onun taşıdığı bu değerleri kutsar .Tezin içeriğinde İslam'dan önceki ve sonraki İran'da Ta'ziye ritüeli incelenerek bu ritüelin tarihi geçmişi hakkında bilgiler verilmiştir. Bu doğrultuda Ta'ziye ritüelinin günümüz İran'ında tiyatro ve müzik sanatına etkileri araştırılmıştır. Bu araştırmada öncelikle İran Destgâhî müziği genel hatlarıyla anlatılmıştır. Ta'ziye'nin müzik eşliğinde, şarkı ve şiir kalıbında oynanan bir oyun olduğundan dolayı opera ile yakın benzerlikler taşımaktadır. Bu benzerlik göz önünde bulundurularak "Ta'ziye İran Operası " başlığı uygun bulunmuştur. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde İran'da opera sanatının geçmişteki ve günümüzdeki durumu anlatılmıştır. T'aziye'nin icrasında kullanılan, İran destgâhi müziğinin, İran operasında karşılığını bulan eserler araştırılmıştır.