M.S. IV.- VI. yüzyıllar arasında Batı ve Doğu Roma İmparatorluklarındaki elçilik faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada, M. S. IV. - VI. yüzyıllar arasında Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları'ndaki elçilik faaliyetleri incelenmiştir. İmparatorlukların içinde bulunduğu ve dönemsel olarak değişen siyasi ve askerî şartları politik kariyerlerini de etkilemiş; askerî başarılar yahut başarısızlıklar diplomatik faaliyetleri kaçınılmaz kılmıştı. Söz konusu tarihlerde Roma devleti için batıda Germen kavimlerinin yarattığı tehlikeler, doğuda Sasaniler ile yürütülen mücadelelere ek olarak Ermeni ve İberya krallıkları ile inişli çıkışlı olan ilişkiler, Balkanlar'da ise Avarlar büyük bir tehkike oluşturmaktaydı. Savaşı son çare olarak gören Batı ve Doğu Roma devletleri için diplomatik ilişkiler, yürütülen müzakereler azami önem taşımaktaydı. Roma devleti diplomasiyi, yabancı ve komşu halklar yahut devletlerle gerçekleştirdiği müzakereleri belli prensipler üzerinde temellendirerek uygulamıştır. Söz konusu diplomatik faaliyetler Sasaniler başta olmak üzere, Germen kavimleri (Ostrogotlar, Vandallar, Vizigotlar, Süevler, Franklar, Gepidler, Sarmatlar), Hunlar, Avarlar, Göktürkler ve bazı topluluklar ile gerçekleşmişti. Ayrıca, imparatorluk sınırlarında gerçekleşen ve sayıca fazla olan iç elçilikler de çalışmada incelenmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde M. S. IV. - VI. yüzyıllar arasında batı ve Doğu Roma devletlerinin siyasi durumu genel hatlarıyla verilmiştir. İkinci bölümünde diplomasinin tanımı, Eski Yunan şehir devletleri ve Roma devletlerinde diplomasinin özellikleri, incelediğimiz tarih aralığında diplomaside görevli birimler ve memurlar verilmiştir. Bu bölümde ayrıca, antik kaynaklardan taradığımız ve kataloğunu oluşturduğumuz elçilikleri alt başlıklar halinde çeşitli özelliklerine göre ayırıp bunlara ilişkin değerlendirmelerde bulunduk. Çalışmanın üçüncü bölümü Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları'ndan yapılan elçilikler, dördüncü bölümü ise Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları'na yapılan elçiliklerden katalog oluşturduğumuz bölümlerdir. Antik kaynaklardan aktardığımız diplomatik faaliyetlerin yorum kısmında ise söz konusu elçiliği anlamaya yönelik siyasi tarihe ilişkin bilgiler verilmiştir.