Etnomüzikolojinin Türkiye'de ilköğretim müzik müfredatına potansiyel katkıları üzerine bir ön çalışma

Abstract

Etnomüzikoloji, kökleri karşılaştırmalı müzikoloji çalışmalarına dayanan ancak yöntem itibariyle müzikoloji biliminden ayrılan bir bilim dalıdır. Özellikle Aydınlanma Çağı sonrası doğu toplumlarının müziklerine duyulan ilgi ile başlayan ve ilk etapta Avrupa kıtası temelli ilerleyen karşılaştırmalı müzikoloji çalışmaları, Avrupalı bilim insanlarının azımsanamaz bir çoğunluğunun ikinci dünya savaşı sonrası göç etmesi sebebiyle Amerika'ya kaymıştır. Müziğin kültür bağlamında incelenerek araştırmalarda daha çok antropolojik yöntemin kullanılması ile müzikolojinin müzikal analiz yönteminden ayrılan etnomüzikoloji disiplini, birçok farklı bilim dalıyla bağlantılı olması sayesinde disiplinlerarasılık özelliğini de barındırmaktadır. Dünyanın farklı üniversitelerinde etnomüzikoloji bölümlerinin açılması, yapılan araştırmalarda da diğer bilim dallarıyla bağlantılı ilerlenilmesi, etnomüzikolojinin çalışma sahalarını genişleterek dinamik bir yapıya kavuşmasına olanak sağlamıştır. Bu çalışma alanlarından biri de müzik eğitimidir. İlk öğretim okullarındaki müzik dersleri, bireylerin toplu olarak müzik yapmayı deneyimledikleri ilk ortamdır. Özellikle ilköğretim kademesi, bireylere toplu müzik deneyimi kazandırılmasının yanı sıra, müziğe karşı bakış açılarının, değer yargılarının, müziği yorumlama becerilerinin de oluşturulması açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bu dönemde öğrenciye nasıl bir bakış açısı kazandırılacağı çok önemli ve değerlidir. Avrupa sanat formlarının ve Avrupa temelli notasyon eğitiminin dünya genelinde yaygın olduğu müzik müfredatları, ülkemizde de Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren uzun bir süre boyunca odak noktası olarak alınmıştır. Genel müfredatın içinde haftalık saatin, içeriklerin, ders kazanımlarının ve ders içi etkinliklerinin, müfredatın hazırlandığı dönemin anlayışına, toplumsal ve siyasi olayların etkisine göre de değiştirilmesi sebebiyle ülkemizde müzik dersi konusunda bir tutarlılık ve temel bir bakış açısı oluşamamıştır. Bu çalışmanın ilk bölümünde Türkiye'deki müzik eğitim müfredatlarının Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren incelemesi yapılmıştır. Etnomüzikolojinin, müziği kültür bağlamında incelemesinden hareketle; özellikle müzik müfredatlarındaki kültürel kazanımların belirlenerek incelendiği bu çalışmanın ülkemizdeki müzik eğitimi anabilim dallarının nicel yöntemi kullanan tezlerinden farklılık göstermesine özen gösterilmiştir. İlk bölümün sonunda müfredatların kültürel özelliklerini gösteren bir tablo da yer almaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde etnomüzikolojinin tarihçesi, tanımı ve çalışma sahaları yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise dünyada etnomüzikoloji ve müzik eğitimini bir araya getiren çalışmalardan örneklere değinilerek, iki alanın kesişmelerinden ve etnomüzikolojinin müzik eğitimine katkısından bahsedilmektedir. Çalışmada asırlar boyu birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, kültürel zenginliğe sahip ülkemizde devlet himayesinde resmi müzik eğitiminin başlangıcından itibaren yapılan çalışmaları ortaya koymak ve dünya genelinde Batı Avrupa anlayışından sıyrılarak kendi özgün müzik eğitim programlarını uygulayan ülkelerin uygulamalarına işaret etmek ve etnomüzikolojik bakış açılarını değerlendirerek, tüm dünya müziklerine eşit yaklaşan bir müzik müfredatının faydalarını göstermek amaçlanmıştır.