Kolektif hafızanın üretildiği ve aktarıldığı bir mekan: Çerkes konukevi (Haçeş)

Abstract

Bu çalışmanın konusu temelde Çerkes konuk evlerinde (haçeş) toplumsal hafızanın üretilmesi ve aktarılması üzerinedir. Çalışma Çerkes toplumunun haçeş içerisinde hangi pratiklerle toplumsal ve kültürel hafızayı ürettiklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Haçeşi toplumsal hafıza, mekân ve erkeklik ekseninde tahlil etmek üzere Düzce, Kayseri ve Eskişehir'de sözlü tarih çalışmaları yapılarak veriler elde edilmiştir. Çalışmada toplumsal ve kültürel bellek üretilirken kurulan anlatılar, sözlü kültür ürünleri ve kültürel belleğin aktarıcıları üzerine odaklanılmıştır. Bu minvalde haçeş misafirlerin konakladığı bir mekân olmanın yanı sıra, sahip olduğu kültürel kodlar ile de toplumsal ve kültürel hafızanın inşa edilmesi ve aktarılması açısından önemli bir mekândır. Ayrıca burası sadece erkeklerin kullandığı yani mekân olduğu için homososyal bir erkek mekânıdır. Burada erkekliğin inşası ve yeniden üretimi de önemli bir biçimde öne çıkmaktadır. Çalışmada Çerkes erkekliğinin bu mekânda nasıl üretildiği ve kadınların da bu mekân doğrultusunda nasıl konumlandıkları da çalışmanın önemli bir bölümünü oluşturur. Bir erkek mekânı olmasından mütevellit burada kurulan hafıza da Çerkes erkeklerinin hafızası olarak karşımıza çıkmaktadır. Son olarak da haçeş bellek ortamından bellek mekânına doğru evirilen bir yer olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Burası bellek nesnelerinin muhafaza edildiği, kültürel belleğe dair izlerin taşındığı ve unutmaya karşı direnişin nüvelerinin oluştuğu bir mekân olarak tasvir edilmiştir.