Ortaokul 6 ve 7. sınıfa devam eden üstün yetenekli öğrencilerin üst bilişsel farkındalıkları, problem çözme becerileri ile öz yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Çalışmanın amacı, ortaokul 6 ve 7.sınıfa devam eden üstün yetenekli öğrencilerin üst bilişsel farkındalıkları, problem çözme becerileri ile öz yeterlik algı düzeylerini belirlemek, belirlenen bu düzeylerin; cinsiyete, okul türüne, baba eğitim durumuna, anne eğitim durumuna, hobi ve ilgi alanlarının olmasına göre farklılıklarını incelemektir. Araştırmanın yöntemi betimsel tarama modeli olarak tasarlanmıştır. Araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde bulunan 19 Bilim Sanat Merkezinde yürütülmüş, araştırmanın verileri ortaokul 6 ve 7. sınıfa devam eden 893 öğrenciden toplanmıştır. Araştırmanın nicel verilerini toplamada, Scrahaw ve Dennison (1994) tarafından oluşturulan, Sperling, Howard, Miller ve Murphy (2002)'in geliştirdiği ve Karakelle, Saraç (2007) tarafından Türkçe'ye çevrilerek uyarlanan Cronbach alfa değeri 0.80 olan "Çocuklar İçin Üst Bilişsel Farkındalık Ölçeği" nin B Formu; Muris (2001) tarafından geliştirilen, Türkçe'ye uyarlama çalışması Telef (2012) tarafından yapılan ve Croanbach alfa değeri 0.90 olarak bulunan "Çocuklar İçin Öz Yeterlik Ölçeği"; Serin, Bulut Serin ve Saygılı (2010) tarafından geliştirilen Croanbach alfa değeri 0.80 olarak bulunan "İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri" ile araştırmacı tarafından hazırlanan "Demografik Bilgi Formu" kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 25.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Güven aralığı %95 olarak belirlenmiş ve p<0,05 değerleri anlamlı kabul edilmiştir. Veriler ANOVA, Bağımsız gruplar t testi, Levene F testi, Scheffe Post Hoc Testi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda; altıncı sınıf üstün yetenekli öğrencilerin üst bilişsel farkındalık düzeylerinde cinsiyet, okul türü, anne eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık saptanmamış; hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenine göre hobi ve ilgi alanına sahip olan öğrencilerin lehine, baba eğitim düzeyi değişkenine göre babası lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Altıncı sınıf üstün yetenekli öğrencilerin problem çözme beceri düzeylerinde okul türü, anne eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık saptanmamış; cinsiyet değişkenine göre kaçınma ve öz denetim boyutunda erkek öğrencilerin lehine, hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenine göre hobi ve ilgi alanına sahip öğrencilerin lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Altıncı sınıf üstün yetenekli öğrencilerin öz yeterlik algı düzeylerinde okul türü, anne eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık saptanmamış; cinsiyet değişkenine göre erkek öğrencilerin lehine, baba eğitim düzeyi değişkenine göre babası lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin lehine, hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenine göre hobi ve ilgi alanına sahip olan öğrencilerin lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Yedinci sınıf üstün yetenekli öğrencilerin üst bilişsel farkındalık düzeylerinde okul türü, baba eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi, hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenlerine göre anlamlı farklılık saptanmamış; cinsiyet değişkenine göre kız öğrencilerin lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Yedinci sınıf üstün yetenekli öğrencilerin problem çözme beceri düzeylerinde baba eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi, hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenlerine göre anlamlı farklılık saptanmamış; cinsiyet değişkenine göre öz denetim boyutunda erkek öğrencilerin lehine, okul türü değişkenine göre kaçınma boyutunda özel okulların lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Yedinci sınıf üstün yetenekli öğrencilerin öz yeterlik düzeylerinde cinsiyet, okul türü, anne eğitim düzeyi değişkenlerinde anlamlı farklılık saptanmamış; baba eğitim düzeyi değişkenine göre babası lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin lehine, hobi ve ilgi alanına sahip olma değişkenine göre hobi ve ilgi alanına sahip olan öğrencilerin lehine anlamlı farklılık saptanmıştır. Üstün yetenekli altıncı ve yedinci sınıf düzeyinde olan öğrencilerin üst bilişsel farkındalık düzeyleri arasında anlamlı farklılık saptanmamış; problem çözme becerileri ile öz yeterlik algı düzeyleri arasında anlamlı farklılık altıncı sınıf üstün yetenekli öğrencilerin lehine saptanmıştır. Bu bulgulara dayalı olarak üstün yetenekli öğrencilerin tanılanması, öğrenme özellikleri, eğitim ortamlarının düzenlenmesine yönelik öğretmen ve yöneticilere eğitimler düzenlenebilir. Eğitim öğretim programlarına problem çözme becerisini geliştiren gerçek yaşam problemleri kapsayan eğitim ortamları ile problem çözme süreçlerini deneyimleyecekleri öğretim programları hazırlanabilir. Öğrencilerin akademik, duygusal, sosyal gelişimlerini destekleyen öz yeterlik algılarını geliştirecek rehberlik programları hazırlanabilir, öğretmenlere ve ailelere bu doğrultuda rehberlik sağlanabilir.