Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki 16. ve 17.yüzyıla ait seçme eserlerdeki tığ kompozisyonları ve analizleri

Abstract

Kur'an-ı Kerimlerin sanatsal değerini arttıran tezhip uygulamalarında önemli bir yere sahip olan tığlar; esere zenginlik ve ihtişam katan, zemin boyanarak veya boyanmadan kullanılmak suretiyle belirli sınırlar içerisinde eserin bütünlüğünü koruyarak bitişini gösteren bezeme unsurlarıdır. Tığların asıl görevi "desen ve zemin arasındaki boşluğu dengelemek" olup, tasarım aşamasında öncelikle tığlar çizilerek asıl motif çıkarılmakta, ardından boşlukları doldurmak amacı ile daha küçük tığlar eklenmektedir. Yapıldıkları yerlere göre tasarlanan tığların çeşitliliği de fazladır. Bu meyanda, zahriyeler ve serlevhalardaki tığlar birbirine paralel olarak uzanan oklar şeklindedir. Tuğralarda yer alan yuvarlak ve beyzi madalyonların etrafında kullanılan tığlar ise adeta bir noktadan etrafa yayılan güneş ışınlarına benzemektedir. Ayrıca sayfa kenarında bulunan güllerin uç kısımlarında da tığlar kullanılmaktadır. Bazen tek olarak kullanılırken bazen tığ aralarında selvili tığlar da görülür. Sure ve hizip güllerinde düz zemin üzerine çekilen tığlar olduğu gibi, tığ aralarını doldurmak amacı ile zerefşan, iğne perdahı ve negatif çiçekler de kullanılmıştır. Tığların devirlerine göre de değişen yüzlerce çeşidi vardır. Ama hemen hepsinde motif genişten dara geçerek incelerek son bulmaktadır. Tığ bezemelerinde çoğunlukla çizgi, nokta ve küçük kıvrımlardan yararlanılmıştır. Zamanla rumi geometrik şekiller, bulut ve çiçek motifleri, hayvan figürlerine benzeyen şekiller de görülmüştür.