Saf Aklın Eleştirisi'nde transendental öznenin rolü

Abstract

Bu çalışma Saf Aklın Eleştirisi içerisinde tesis edilen saf Ben kavramını, Kant öncesi filozofların ışığında incelemeyi hedeflemektedir. Immanuel Kant saf Ben kavramını bilme ediminin zeminine yerleştirerek saf Ben'e öncelikli bir konum tayin etmiştir. Kant'a göre görüsel empirik malzeme ile a priori form ve kategorilerin bir aradalığı sonucu nesne kurulmaktadır. Bu süreçte her görüsel malzeme kendi içinde bir anlar birliği olarak zamansal bir çokluyu içerir. Saf Ben tecrübe sonucu tasarımın oluşma sürecinde, görüsel malzemede verili temsil çoklusunu bir arada tutarak onun tesisine olanak tanımaktadır. Kant'ın apersepsiyon sentezi olarak tanımladığı bu faaliyet transendental özne olarak saf Ben'in biricik etkinliğidir. Kavramsal tarihi Descartes, Leibniz, Wolff ve Baumgarten'e kadar uzanan apersepsiyon kavramı saf Ben söz konusu olduğunda Kant için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Kant'a göre apersepsiyonu mümkün kılan fail olarak transendental özne "x", apersepsiyon fiilinin uygulanamayacağı bir konumda yer alır. Herhangi bir empirik malzemeden yoksun olarak saf Ben kendi temsil ve tasarımını oluşturamamaktadır. Burada ortaya çıkan sorunsal o halde Saf Aklın Eleştirisi'nde saf Ben bilgisinin imkanı problemi olacaktır. Bu çalışmanın esas amacı Saf Aklın Eleştirisi içerisinde doğan saf Ben'in bilgisi problemini, rasyonel psikolojiden soyutlamak suretiyle, Kant felsefesi içerisinde kalarak incelemek ve çözüme kavuşturmaktır.