Antik Yunan'da Polis Polites ve Retorik

Abstract

Aristoteles’in deyimiyle “doğası gereği bir politik canlı” olan insan evriminin en eski tarihinden bu yana toplumsal birlikler kurmuştur. Bu toplumsal birliklerin kuruluşunun ve evriminin biyolojik, toplumsal ve politik temellerinin bilimsel açıklaması Platon ve Aristoteles’ten bize ulaşan felsefi metinlerde verilenlerle büyük ölçüde uyumludur. Özellikle İÖ V. yüzyılda Atina’da yaşanmış olan kent (Polis) deneyimi bireyin ait olduğu toplumla ilişkisi içinde kendini gerçekleştirmesi bakımından politikanın önemini gösteren somut tarihsel bir örnektir. Bu tarihsel deneyimin koşullarını ve nedenlerini hazırlayan olaylar aynı coğrafyada eş zamanlı olarak dönemin belirleyici entelektüel birikimi olarak eğitsel kültür olan Paideianın doğuşuna da olanak sağlamıştır. Paideia kent (Polis) ile yurttaş (polites) arasındaki iletişimin, dolayısıyla politikanın amacı olan yurttaş eğitiminin zemini oluşturur. Akla dayalı sözün (Logos) saygınlığını kazanmasıyla ortaya çıkan Polis Paideianın kaynakları üzerine kurduğu retoriğiyle politesi etkin katılıma ikna etmektedir. Bu retorik politik birliğin korunması ve geliştirilmesi bakımından belirleyici olmuştur.