Azerbaycan Mı̇llı̇ İncesenet Müzesı̇’nde Bulunan Geometrı̇k Motı̇flı̇ Halılar İle Kars, Iğdır Yöresı̇ne Aı̇t Geometrı̇k Motı̇flı̇ Halıların Desen Ve Kompozı̇syon Özellı̇klerı̇nı̇n Karşılaştırılması

Abstract

Bu proje çalışmasına konu olan Azerbaycan bölgesi ve Kars, Iğdır bölgeleri etnik çeşitliliklere sahiptir. Bu etnik çeşitlilik kültürlerde de etkileşimler sağlamıştır ve bu etkileşimler bazı sanat dallarında hala izlerini yaşatmaktadır. Bu proje ile bu bölgelerde bulunan halı dokumalarındaki etkileşimlerin araştırılması ve belgelenmesi amaçlanmıştır. Proje kapsamında yapılan alan araştırmaları neticesinde Azerbaycan halıları ve Kars, Iğdır yöresinde dokunan halılar teknik, malzeme, motif ve kompozisyon acısından incelenmiştir. Yapılan çalışmada birçok ortak motif ve kompozisyona ulaşılmıştır. Belirlenen ortak motiflerin bir kısmı Anadolu’nun farklı bölgelerinde de görülürken bazıları ise sadece Kars, Ağrı ve Iğdır bölgelerinde görülmüştür. Bazı motif ve kompozisyonların Azerbaycan halılarından bölgeye taşındığı kesinleşmiştir. Araştırma yapılan her iki bölgede de yaşamakta olan Azeri, Karapapak, Terekeme halkları ortak desenlerin olmasını açıklamaktadır. Ayrıca alan araştırması ile Kars ve Iğdır Bölgesinde yer alan ve belgelenmeyen bazı dokuma türleri belgelenmiştir. Bu proje kapsamında alan araştırması yapılmıştır. Azerbaycan İnce Sanat Müzesi, Bakü Halı Müzesi, Azeri İlme Atölyesi ve Kars Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Kars merkez ve köyleri ile Iğdır merkez ve köylerine yapılan ziyaretler neticesinde tespit edilen halıların incelenmesi ile benzerlik tespit edilen halılar üzerine çalışılmıştır. Bu konu ile ilgili çok az incelemenin yapılmış olduğu görüldüğünden bu çalışma ile bu konuda bir adım atılarak bulunan bulgular literatüre kazandırılmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda 2022 yılında Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Azerbaycan Kültür Başkenti Şuşa’nın 270. Yılı Armağan Sayısında "Kars-Iğdır Yöresinde Bulunan Geometrik Motifli Halılar ile Azerbaycan Halılarının Karşılaştırılması Üzerine Bir İnceleme" başlıklı bir makale yayınlamıştır. Ayrıca 2021 yılında 4.Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumunda “Kars-Iğdır Yöresinde Bulunan Geleneksel Dokuma Örneklerinden Farmaş” konu başlıklı sözlü sunum sunulmuştur ve tam metin olarak yayınlanmıştır. Yine 2021 yılında 4.Beynelxalq Novruz Elmi Araştırmalar Konferansında “Kars-Iğdır Yöresinde Bulunan Halı Yastıklardan Bazı Örneklerin İncelenmesi” başlıklı sözlü bildiri sunulmuştur ve tam metin olarak yayınlanmıştır.