Eleştirel teori'de toplumsal mücadele pratikleri üzerine çağdaş bir tartışma: Tanınma ve uyuşmazlık

Abstract

Bu çalışmada Eleştirel Teori bağlamında politika problemine getirilen farklı yaklaşımlar incelenmiştir. Bu doğrultuda Eleştirel Teori geleneğinin içinde sayılabilecek Axel Honneth ve Jacques Rancière'in çalışmaları temele alınmıştır. Düşünürlerden ilki Frankfurt Okulu geleneğinin günümüzdeki temsilcisi olan Axel Honneth, Habermas'ın İletişimsel Eylem Teorisi'ni tanınma kavramıyla geliştirerek politika problemine tanınma uğruna mücadele kavramını üzerinden yaklaşmaktadır. Althusserci gelenekten gelen ancak onunla arasına mesafe koymuş olan Jacques Rancière ise aynı problemi uyuşmazlık kavramı üzerinden ele almıştır. İki düşünür de var olan toplumsal düzendeki eşitsizlikleri ve bu düzeni dönüştürmek isteyen toplumsal mücadele pratiklerini açıklama çabası içindedir. Buradan yola çıkarak ilk bölümde Honneth'in özellikle Tanınma Uğruna Mücadele: Sosyal Çatışmaların Ahlaki Grameri Üzerine isimli kitabı üzerinden onun Hegel'den devraldığı tanınma kavramını nasıl geliştirdiği incelenecek ve bu kavramın post- metafizik bir dünya içinde nasıl konumlandırıldığı ele alınacaktır. Onun kendi tanınma uğruna mücadele kavramını diğer çağdaş Hegel yorumcularından nasıl ayırdığı üzerinde durulacaktır. İkinci bölümde ise Rancière'in Uyuşmazlık: Politika ve Felsefe isimli kitabı üzerinden onun politika, demokrasi ve özneleşme gibi kavramları nasıl uyuşmazlık temelinde bir araya getirdiği incelenecektir. Ardından demokrasi kavramının kökeninde bulunan demos sözcüğünün tarihsel yerine işaret edilerek çağdaş demokrasilerin karşısına tek, politik bir demokrasi kavramını çıkarmış olması üzerinde durulacaktır. Son olarak ise bu iki düşünürün teorilerinin temelinde bulunan kavramların karşılaştırılması yapılarak her iki teorinin birbirinin aracılığında bir okumanın imkânı olup olmadığı sorgulanacaktır. Bu doğrultuda onların çalışmalarındaki teorik eksiklikler gösterilerek bu eksikliklerin giderilip giderilemeyeceği araştırılacaktır.